بو مقاله ۱۳۷۸ جی ایل و رحمتلیک دوکتور زهتابی نین بیر ایل وفاتیندان سونرا یازیلمیشدیر.
بیر ایل بوُندان قاباق، یعنی ۱۳۷۷- جی هجری گونش ایلی آذربایجان میلّتی‌نین هویّت و وارلیغی ایله چیرپینان بیر اورَک ، دی آیی‌نین بیرینجی گونو دایاندی و دی آیی‌نین اوچونجو گونو شبسترده تورپاغا تاپشیریلدی .
شبستَر اهالیسی و آذربایجانین مختلیف شهرلریندن گلن اَدیب ، شاعیر، یازیچی و اؤیرنجیلر ، ۷۵ ایل عؤمور سوروب، آذربایجان عشقی ایله یاشاییب، آذربایجان میلّتی‌نین آلین یازیسی، هویّت و وارلیغی یوْلوندا اؤز وارلیغیندان کئچَن بیر غیرتلی اؤولادینی تورپاغا تاپشیردی!
مُـعجُز شَهَریندن باش قالدیریب میلّتی‌نین دانیلمیش هویّت و تاپدالانمیش شخصیّتینی اوْنلارا قایتارماق اوچون ایناملا فعالیت آپاران بیر اینسان دیلیمیز، ادبیّاتیمیز و مدنیّتیمیز یوْلوندا چالیشانلاری درین ماتمه باتیردی. اوْ گون آذربایجان آنا، محمد تقی زهتابی آدیله تانینمیش ایناملی و ایمانلی ایگید بیر اوْغلونو باغرینا باسدی !
پروْفئسور زهتابی عؤمور بوْیو و اَن گنج یاشلاریندان میلّتی‌نین آلین یازیسینا لاقید قالماغا اؤزونو راضی ائده بیلمه‌ییب استالین دیکتاتورلوغو زامانیندان توتاراق عؤمرونون سوْن دقیقه‌سینه قَدَر خلقی‌نین معنوی حق‌لری یوْلوندا مبارزه‌دن بیر آن بئله دایانمادی، ائله بو یئنیلمَز اراده‌سینه گؤره اوُزون ایللر آغیر سورگون و زندانلارا معروض قالدی.
بؤیوک عالیم، حتّا سورگون دوشوب زنداندا قالدیغی ایللرده ده بئله، بوتون سیخینتی و تضییق‌لره دوزه‌رک میلّتینه چؤرَک یئمَکدن واجیب ساندیغی آذربایجان دیل و ادبیّاتی‌نین قوْرونوب ساخلانیلماسی یوْلوندا سارسیلمادان چالیشدی.
پروْفئسور زهتابی بؤیوک اینسانی سجیّه‌‌لره مالیک اوْلاراق میثلی آز اوْلان مختلیف تخصص‌لو عالیم ایدی. اوْ، آذربایجان تورکجه‌سی‌نین و قدیم تورک‌دیللری‌نین متخصصی اوْلاراق قدرتلی شاعیرو قلمی گوجلو یازیچی و تدقیقاتچی ایدی؛ عین حالدا آدلاری چکیلن تخصص‌لردن علاوه عؤمرونون سوْن ایل‌لرینده دیلیمیزین دوزگون و یوکسَک سویّه‌ده تاریخینی یازماقلا گؤستردی کی، مهارتلی تاریخ متخصصی ایمیش.
پروْفئسور زهتابی “ایران تورکلرینین اسکی تاریخی” کیتابینی یازماقلا تورک‌لرین، خصوصیله ایراندا یاشایان تورک‌لرین دیل تاریخی حقّینده یئنی بیر ایز بوُراخدی. اوْ، شرق و غرب عالِـملری‌نین‌دیل تاریخی حقّینده یازدیقلاری اثرلرینی گئنیش سویّه‌ده و دریندن مطالعه ائدیب دونیا مدنیّتی‌نین تَمل داشینی قویان سومئرلرین دیلی ایله دیلیمیزین بیرکؤک و بیر اؤلچوده اوْلدوغوندان و هله آریایی‌لرین ایران اراضی‌سینه کؤچدوکلریندن نئچه مین ایل قاباق تورک کؤکلو خلق‌لرین آذربایجاندا یاشادیقلاریندان نئچه طرفلی و گوجلو سندلر ارائه ائتدی.
دوکتور زهتابی‌نین اوْتوز جیلددن چوْخ شعر، حِـکایه و دیلیمیزین قرامئری حقّینده یازدیغی قیمتلی کیتابلاریندان علاوه اوْنون یالنیز “ایران تورکلرینین اسکی تاریخی” کیتابینی مطالعه ائدَ‌ن هر بیر کس دریندن اینانیرکی، بو بؤیوک عالیم آذربایجان میلّتی یانیندا و تورک دونیاسیندا ابدی یاشایاجاقدیر!
ابدی یاشاییشا مالیک اوْلا بیلَن اینسانلار عمومیتله عادی اینسانلار کیمی یاشاماغا قناعت ائتمَزلر، پروْفئسور زهتابی‌نین‌دا خصوصی یاشاییشی بئله اوْلموشدور.
او خصوصی یاشاییشی اوچون یوْخ، آذربایجان میلّتی‌نین حق‌لریندن مدافعه ائتدیی اوچون اوُزون ایللر سورگون دوشموش، زندان بوُجاقلاریندا آغیر گونلر ، آی‌لار و ایللر کئچیرمیشدیر، لاکین بوُنلارین هئچ بیریسی بؤیوک عالیمین توتدوغو یولدا اراده‌سینی سارسیلدا بیلمه‌میشدیر.
پروْفئسور زهتابی عؤمرونون سوْن ۱۹ ایلینده عایله‌سی‌ایله بیرلیکده یاشاماقداندا اَل چکیب آذربایجان بوْیدا عایله‌سی ایچینده یاشاماغی اؤزونه معنالی یاشاییش سئچمیشدی. اوْ انقلاب غلبه چالان گوندن قوزئی آذربایجاندان گونئی آذربایجانا دؤنمه‌یه چالیشدی لاکین عایله‌سیز گله بیلدی!
او، اللی آلتی یاشیندان عؤمرونون سوْن دقیقه‌سینه قَدَر اؤز حیات یوْلداشی و ایکی اؤولادیندان مین‌لر کیلومتر اوُزاق، تک و یالقیز یاشادی؛ چونکو اوْ اؤزونو یالنیز اؤز عایله‌سینه یوْخ، دیلی، مدنیّتی و وارلیغی تاپدالانمیش بیر میلّته باغلی گؤرور و اوْ میلّتین یوْلوندا چالیشماغی عایله‌سیله یاشاماقدان اوستون توُتوردو!
دوکتور زهتابی دوْغما وطنه گلَن گوندن میلّتیمیزین دیل و مدنیّتی اوزه‌رینده فعالیته باشلادی. تبریز دانشگاهیندان (بیلیم یوُردوندان) باشلاماق هر یئردن داها لازم و گرکلی ایدی. تبریز بیلیم یوُردوندا آذربایجان تورکجه‌سی و عرب‌دیلینی تدریس ائتمه‌یی وظیفه گؤتوردو . هر ایکی‌دیله احاطه‌سی وار ایدی، بو‌دیللرده دوکتورلوق و پروْفئسورلوق درجه‌سی آلمیشدی، سگگیز ایلدن چوْخ دا عراق‌دا درس دئمیشدی، اما بوُدا چوْخ سورمه‌دی!
«فرهنگی انقلاب» باشلاندیقدا، بیلیم یوُردلاری دا باغلاندی. سن دئمه دوکتور زهتابی‌نین آلین یازیسی دا باشقا جور یازیلمیشمیش!
یئنه‌ده زندان، یئنه ده میلّت‌دن آیری دوشمک دؤرد ایل سوردو. دؤرد ایل کی بیر زاد دئییل، دوکتور زهتابی میلّتی‌نین هدفی یوْلوندا اوزون ایللر سیبری سوْیوغوندا سورگونه دؤزوب آمما سارسیلمامیشدی، دؤرد ایل‌ده دؤزدو، یئنه ده میلّتینه قوْووُشدو، یئنه ده چالیشدی، ریاسیز، بویاسیز و ایناملا !
مظلوم میلّتی‌نین مظلوم‌دیلینی ائولرده درس دئدی. جوانلارا ایناندی، اوُشاقلارین‌دیلینده دانیشدی، بؤیوکلره حؤرمت بسله‌دی ، یالنیز و تک یاشادی، محرومیّت چکدی آما هئچ‌وقت چکدیگی محرومیّتدن دانیشمادی، لاکین میلّتی‌نین محرومیّتیندن اورَیی آجیدی، خصوصی ایله میلّتی‌نین اَن ایلکین اینسانی حقّی اوْلان مدنی- فرهنگی مَحرومیّتی اوْنو هر بیر مَحرومیّتدن آرتیق اینجیدیردی.
او «ایران تورکلرینین اسکی تاریخی» کیتابینی یازماقلا هویّت بُـحرانینا دوچار اوْلانلاری بو بُـحراندان چیخارتدی. شوْوُنیست‌لرین و پهلوی‌چیلرین قوْندارما تاریخینه اینانان آذربایجانلیلار و تورک‌لره : «گؤره‌سن بیز مین ایلدیر، یئددی یوز ایلدیر، یوْخسا صفوی دؤوروندن بو طرفه تورکلَشمیشیک؟ » دئیه‌نلرین شُبهه‌سینه سوْن قوْیاراق دیلیمیزین ایراندا ۷۰۰۰ ایللیک تاریخینی اوزه چیخاردیب تاریخلری هَخامنش شاهلاریندان باشلایان و ۲۵۰۰ ایللیک تاریخه فخر ائده‌نلرین آلتین رؤیالارینا سوْن قوْیدو!
علمی‌نین درینلیگینه و یاشی‌نین چوْخلوغونا باخمایاراق یئنی نسیل ایله اوْتوروب- دوُرماغی، اوْنلارین چیین‌‌لرینده اوْلان آغیر میلّی وظیفه‌لر اوزه‌رینده مباحثه‌لره گیریشمه‌یی ضروری گؤردو؛ اوْ، وار قوه‌سی ایله بیر میلّتین وارلیغی و هویتی اوچون چالیشدی عؤمرونون سوْن دقیقه‌سینه قَدَرده چالیشمادان دایانمادی.
روحو شاد یولو یولچولو اولسون .
