نمیدانم شما این جمله را تا به حال در تهران از زبان کسی شنیده اید یانه ؟ من در طول ۴۹ سال زندگی ام در تهران ، بارها شاهد چنین جمله ای بوده ام.
روزی هم در تاکسی نشسته بودم، موبایلم زنگ زد ؛ طبیعی است اغلب کسانیکه به من زنگ می زنند از اعضاء خانواده، فامیل و یا دوستان که به ترکی صحبت می کنیم،کمتر اتفاق می افتد که از همکاران و یا اشنایان فارس زبان به من زنگ بزنند که طبیعی است در آن زمان به فارسی حرف می زنیم.
آنروز هم یکی از آشنایان به من زنگ زد و طبق معمول صحبتهایمان به ترکی بود که زیاد هم طول نکشید. به محض تمام شدن صحبتها، راننده تاکسی با تبسم ملیح و البته کمی هم نیشدار و در ظاهر به شوخی گفت:
«شما ترکها بدون خونریزی تهران را اشغال کردید!»
گفتم به نظر من، شما فارسها تهران را از دست ترکها گرفته اید و حالا هم قصد تصاحب آنرا دارید و ما را هم اشغالگر می نامید، یعنی مهمان آمده قصد بیرون کردن صاحبخانه را از خانه خود دارد!
گفت: یعنی میگوئید ما فارسها تهران را اشغال کردیم؟
گفتم : اگر به آن تعبیری که شما در مورد ساکنین ترک تهران گفتیدگفته باشم ، بلی!
گفت چطور؟
گفتم همانطوریکه از تاریخ بر می آید تهران روستایی بیش نبوده و به احتمال زیاد اکثریت ساکنین آنهم ترکها بوده اند، زیرا هم اکنون هم بیشتر ساکنین بومی روستاهای اطراف تهران ترک نشین هستند و اگر کسی بخواهد بداند زبان اصلی و بومی مردم یک شهر چیست و یا در گذشته چه بوده باید سری به روستاهای اطراف آن بزند و ببیند ساکنین اصلی و بومی این روستاها به چه زبانی صحبت می کنند؟ زیرا زبان روستائیان در اصل خالص ترین و دست نخورده ترین زبانهاست و مثل زبان ساکنین شهرها در کوتاه مدت تغییر نمی کند.
زبان بومی مردم ساکنین اغلب روستاهای غرب، جنوب و جنوب شرقی تهران هم ترکی است و طبق تحقیقات محققی، حتی تا سال ۱۳۳۰ اکثریت ساکنین بومی منطقه رودهن ، بومهن و افجه در شمال شرقی تهران هم ترک بوده اند،(۱) نام رودخانه «دلی چای» به معنی « رودخانه دیوانه » در نزدیکهای شهر دماوند هم نشان می دهد ساکنین اصلی و بومی این مناطق هم بیشتر از ترکان بوده اند، یعنی حتی در گذشته علاوه بر غرب و جنوب و جنوب شرقی تهران، حتی شمار قابل توجهی از ساکنین اصلی و بومی مناطق شرق و شمال شرقی تهران را هم ترکان تشکیل می داده اند.
در ثانی پادشاهان ترک قاجار و در اصل اجداد ما بودند که از ۲۰۰ سال پیش تهرانی که روستایی بیش نبود را به پایتختی انتخاب و به آن رونق دادند و در اثر پایتخت شدن تهران، از مناطق مختلف ایران مهاجرت به سوی آن سرازیر شد که طبعا در گذشته و در زمان قاجار مهاجرت فارسها به تهران بیشتر از ترکها بود، چرا که اگرچه تهران دارالخلافه و پایتخت و مقر پادشاهان قاجار بود ، شهر پر رونق تبریز دارالسلطنه و شهر تربیت کننده ولیعهد برای حکومت آینده ایران و شهری آباد و مرکز تجارت بر سر راه اروپا بود که بعد از کودتای رضا شاه و سقوط خاندان قاجار، تبریز و دیگر شهرهای آذربایجان از رونق افتادند و ترکان به حال و روزی افتادند که امروز شماها آنها را در شهر ابا – اجدادی خود تهران، اشغالگر می نامید!
راننده با لحنی آرام و اندکی هم انگار شرمنده است گفت : «تا حالا من چنین چیزی نشنیده بودم» ؛ که به مقصد رسیدیم و از تاکسی پیاده شده خدا حافظی کردم.
……………………………………………………
(۱) طبق تحقیق دکتر محمود پناهیان نویسنده کتاب « فرهنگ جغرافیای ملی ترکان ایران زمین » تهران ۲۰۹ روستای ترک نشین دارد.
