بوگون ایراندا 80 میلیونا قدر انسان یاشاییر و بو 80 میلیون انسانین ان آزی، یاریسی، یعنی 40 میلیونو تورکدور. بو 40 میلیون تورکون ان آزی 30 میلیونوندان آرتیقی، ایرانین قوزئی باتیسیندا یاشایان گونئی آزربایجان تورکلریدیرلر. بو تورکلر اؤز دوغما- دوغال اولان یوردلاری، گؤنئی آزربایجان تورپراقلاریندا یاشاییرلار و 10 میلیونو قاشقای، افشار، بایات، بگدیلی، اوستاجلو، خلج، اینانلو، بهارلو، آغاجری، قاراجری، بوجاقچی یا بیچاقچی و تورکمنلر کیمی تورکلردیرلر کی ایرانین قوزیینده، دوغوسوندا، اورتاسیندا و گونئیینده یاشاییرلار. ایندی نه اولوب کی بو میلیونلارجا انسان، اؤز انسانی ایلکل و ابتدایی حقوقلارینا کی بیرلشمیش میللتلر قورومونون انسان حقوقلاری باغلاشمالارینین بیلدیرشلرینده، او جمله¬دن انسان حقوقلاری یونیورسال بیان¬نامه¬سی، دیل حقوقو یونیورسال اعلامیه سی و میللی، ائتنیک، دینی و لینگویستیک آزلیقلارا عایید اولان انسانلارین حوقوقلارینین اعلامیه سی کیمین بین الخالق باغلاشمالار اساسیندا اولان، ایلکل، ابتدایی و ائلمنتال انسان حقوقلارینا یییه¬لنه بیلمه¬ییب و بیلمه¬ییرلر؟
بو سورغونون جاوابینی وئرمک اوچون گرک ایرانین یاخین ایکی¬ یوز ایلده، سیاسی- اجتماعی گئدیشلرینه باخاراق یانیتلاندیراق. خاچ سوپر گوجو اولان، اینگیلتره تشبّثو ایله و اونون ماسونلوق گیزلین لوژلاری بئجرن ایرقچی آنتی تورک و آنتی عرب و آنتی اسلام مانقورت و فارس ائلیتلرینی یئترمه¬سی و اونلارین بیر چیرکین و ایرنج یازیب یایماق ایشلری ایله ایرقچی ایرانچیلیق دونیاگؤروشونون تملی قویولدو. چوخ یانقی ایلن گرک وورقورلایاق کی بو ایشین باشیندا آذربایجانین مانقورتلارینین ان بؤیوک¬باشی اولان میرزا فتحعلی آخوندزاده دایانیردی و او و یالنیز او بو دونیا گؤروشون تئوریزه ائتمگه باشلادی. ایندیکی مانقورتلار و پانفارسلار، آخوندزاده نی میرزا آقاخان کیرمانی ایله بیرلیکده ایرانچیلیقین تملین قویان ائلیت و آیدین تانیییب و قلمه وئریرلر. اونلاردان باشقا تبریزلی میرزا عبدالرحیم طالبوف و ماراغالی میرزا زین العابدین مراغه¬ای، جلال الدّین میرزا قاجار (قاجار فتحعلی شاهین اوغلو)، رضاقلی خان هدایت (هدایت خاندانینین باشی)، تبریزلی میرزا آقاخان، تبریزلی میرزا اسماعیل¬خان و قزوینلی تورک علی اکبر دهخدانی دا آخوندوف کیمی مانقورتلارین سیراسیندا قویماق گَرَکیر. بو مانقورتلارین و غیر مانقورتلارین سیاسی- کورلتورل حرکتلرینین اساسیندا باتینین بوتونلوکله یالان- یانلیش اویدوروجو آریاپرستلیک دونیا گؤروشو اساسیندا اولان، ایرانچیلیق دوشونجه¬سی و باخیشی تمل قویولدو. بو ایرانچیلیق باخیشی و دوشونجه¬سی اصلینده پارسچیلیق یا همان فارسچیلیقدیر کی ایندیه¬دک داوام ائتمکده¬دیر. بو آریاچیلیق یاخود ایرانچیلیق و اصلینده فارسچیلیق، تاریخه بیر اؤزل اوخونوش یا قرائت اوستونده تمل قویولموشدور: ایرانلیلار 2500 ایل بوندان قاباقدان فارس و یالنیز فارس اولموشلار و بو فارسلار هاخامنیش یاخود اَهَمنلر دؤنمیده و اوندان سونرا ساسانی دؤنمینده ان گلیشمیش و پارلاق اویقارلیق و مدنیت یییه¬سی ایمیشلر ولی وحشی یابانچی عربلر و اونلاردان سونرا تورکلر یوروشلریندن سونرا بو پارلاق اویقارلیغی ایتیرمیشدیلر و ایندیکی ایرانلیلارین دالی¬قالماسی و بوتون بدبختلیکلری عربلر و تورکلرین ایرانا یورویوب و فارسلارین آری و پاک سویون بولاندیرماغینا قاییدیر. بللیدیر کی بو ایرقچی باخیش تاریخی بیر اؤزل ایرقچی اوخونوشونا تمل¬له¬نیر. او اوخونوش بودور: ایراندا 2500 ایل بوندان اؤنجه یالنیز پارسلار یا فارسلار یاشاییرمیشلار و اوبیری اولوسلارین ایراندا هئچ بیر اویقارلیقی و مدنیتی یوخ ایمیش. بو فارسلار بؤیوک و پارلاق بیر مدنیته و اردمه یییه¬له¬نن بیر اولوس ایمیشلار و بؤیوک کوروش (همان کیر) باشچیلیق¬ایلن هاخامنیش یاخود اَهَمنلر دولتین یاراتمیشدیرلار. بو ایمپریا دونیانین ان بؤیوک و گئنیش ایمپریاسی ایمیش و دونیانین یاریسیندان چوخون الده ائده بیلمیشدیر. بو ایرقچی باخیش، ایراندا 9000 ایل بوندان اؤنجه¬دن مین ایللرجه یاشاییب و تاریخ و اویغارلیق و آبیده یارادیب اونلارجا تورک بویلارینین وارلیغینا و پارلاق تاریخینه گؤز یوموب ایرانین رسمی تاریخین 2500 ایل بوندان اؤنجه دن و کوروشون هاخامنیش یاخود خاخام¬منیش دولتین یارادماق دؤنه¬میندن باشلاییر و تاریخده مینلر ایللرجه یاشایان بوتون تورک سومر، ایلام، سوبار، هون، قوت (کوت)، ساقا یا ساکا، ماننا، لولوبی، اورارتو، کاسی، ماد، میتان، هیت و ... تورکلرینی بوتونلوکله دانیر و اونلارین بوتون آبیده¬لرین و داش¬یازیلارین و بلگه¬لرین تالاییب، فارسلارا و هاخامنشلره نسبت وئریب، سؤکوب، سیلیب یئر اوزوندن ایترمکده¬دیر. بوتون فارسچی مانقورتلارین و پانفارسلارین گیزلینجه¬سینه اولان تالاشلاری و چابالاری یالنیز مشروطه دؤنمینده و قاجار حاکمیتینین تملینین تیترمه¬سینده بار وئردی: 20 -نجی یوزایلین ایلک ایللرینده، مشروطه انقلابین یولاسالان و بو یولدا باشدا ستارخان اولاراق ان بؤیوک فداکارلیق ائدن آزربایجان تورکلری، چوخ تأسفوله خاچ سوپرگوجو اولان اینگیلتره تشبثو ایله و اونون ماسونلوق گیزلین دایره سی بئجرن ایرقچی آنتی تورک و آنتی عرب و آنتی اسلام مانقورت و فارس ائلیتلرینین خیانتی ایله، تئزلیکجه یئنیلیب و ستارخان 300 توفنگچیسی ایله، میللی سردار بؤیوکله مه سی بهانه سی ایلن، تهرانا چاغیریلیب و داشناکسیتیون پارتیاسی اؤیه سی اولان ائرمنی یپرم خان الیلن 1910 دا تهرانین آتابی پارکیندا یارالانیب و 1914 ده اؤلدورلدو. دوز بو 1910 -ونجو ایلدن سونرا، یعنی 109 ایل بوندان اؤنجه دن بو گونه کیمی، ایران تورکلری بوتون ایرانا حاکمیتلرین ایتیریب و فارس ایرقچی آنتی تورک حاکمیتی آلتیندا قارا گونلولری باشلانمیشدیر.
انگلیس ماسون جاسوسلاری اولان محمدعلی فروغی، سید ضیالدین طباطبایی، اردشیر جی ریپورتر کیمی فارس راسیست ائلیتلری و چوخ تأسوفله احمد کسروی، ادیب الممالک فراهانی، صادق رضازاده شفق، حسین کاظم زاده ایرانشهر، حسن تقی زاده و تقی ارانی کیمی تورک میللتینین مانقورت ائللیتلرینین چالیشملارینا دایاناراق، انگلیس سفیرلیگینده ایشله ین بیر سوادسیز، رضا پالانی آدیندا مهتری قاباردیب و بو مهتر 1921 - نجی ایلده قاجار تورک شاهی احمد شاهین علیه ینه کودتا ائدیب و 1926 دا رسماً شاهلیق تاجین باشینا قویوب اؤزونو ایرانین شاهی اعلام ائتدی و «ممالک محروسه قاجار» قاجار قورونموش مملکتلرینین حاکمیتین ییخیب و ایران اؤلکه¬سین یارادیب و آریا و فارس ایرقلی اولان چیرکین سیاستی اساسیندا آنتی تورک و آنتی عرب و آنتی اسلام ایرقچی سیاستلرین یؤروتمه¬یه باشلادی. رضا پالانی محمدعلی فروغی نین طرفیندن «رضاشاه پهلوی» آدلاندیریلدی و اینگیلتره جاسوسلاری تمل قویدوغو آنتی تورک «پانفارسیسم» سیاستلرین گونئی آزربایجان تورک میللتی و بوتون ایرانین تورکلرینی و عربلرینی یوخ ائتمه¬سی اوچون یئریتمه¬یه باشلادی. پهلوی حاکیمیتینین بوتون ایراندا تورکلری یوخ ائتمه اوچون ان اؤنملی سیاستلری بونلاردان عبارت ایدی:
1. ایرندا تورک دیلینی کسینلیکه یاساقلاماق و بو دیلی بوتونلوکله یوخ ائتمک اوچون و اصلینده بوتون ایرانین تورکلرین بیر دهشتلی دیل، کولتور و مدنیت سوی قیریمینا اؤز- اؤزه قویماق اوچون، ایرانین بوتون اوخوللاریندا، مدرسه لرینده، مکتبلرینده و اونیورسیته¬ لرینده دولت و حاکمیت گوج و اجباریلان تورک دیلینین یازماغی و حتی دانیشماغی ان چیرکین ایرقچی و وحشیلیکله یاساقلانیب، یالنیز و یالنیز و یالنیز فارس دیلی اوخونوب یازیلماغا باشلادی.
2. ایراندا بوتون تورک دیلینده یاییلان کیتابلار، درگی لر، قزئتلر یاساقلاندی و بوتون تورک دیلینده اولان نشریات و یاییم ائولری قاپاندی و بوتون تورک دیللی کیتابلار، درگی¬لر و قزئتلر یاساقلانیب و ییغیشدیریلیب یاندیریلیب محو ائدیلدی و بوتون تورک دیلینده یازان آیدینلار، شاعیرلر، یازیچیلار، معلیملر اؤلدورولوب و یاخود اینجیدیلیب سورگونلوگه یوللاندیلار. تورکجه یازان قلملری سیندیردیلار و تورکجه دانیشان انسانلاری قینادیلار، ایشکنجه وئردیلر و آغیزلارینی قاپادیلار.
3. بوتون ایراندا و اؤزللکیله گونئی آزربایجاندا خاچچی و ایرقچی آنتی تورک سیاستینه اساسلانان «آذری» پروژه سین یوزلرجه کیتاب و مقاله ایلن یئریتمک و آزربایجاندا و بوتون ایراندا تورکلرین وارلیغین و کیملیگین کؤکوندن یوخ سانماق، دانماق و انکار ائتمک پروژه¬سینیی یایماق و یاشاتماق کی تاسوفله بو چیرکین سیاست بو گونه کیمی داوام ائدیر. بو سیاسته اساس اولان دوشونجه بودور: آزربایجاندا تورک انسان یوخدور بلکه آذری آدیندا ایران سویلو (فارس سویلو) بیر ائتنیک وار کی بو ائتنیک تورک دئییل بلکه سونرادان موغوللار دؤنمینده تورک دیللی اولوب و سویو ایرانلی تات یا تالش یا فارسدیر و گرک هر یوللان اولورسا اولسون، اصلینه قاییدیب و فارس اولا!
4. سیستماتیک و دولتی آنتی تورک و آنتی آزربایجان سیاستین مفکوره¬سینی یارادیب- یایماق و بو یولدا دولت قوروملاریندا جوک، شوخلوق و ظارافات دؤزلدیب و بو اؤرتوگ ایله، بوتون انسانلار آراسیندا یایماق. تورکو اله سالیب، مسخره ائدیب، کیچیکله¬ییب و اونا «ترک خر»، یعنی «ائششک تورک» و آنلاماز، قانماز، دوشونمز دئمکلن توهین ائتمک میلیونلارجا تورک اولان انسانی اؤزللیکله اوشاقلاری و قادینلاری اؤز دوغال و الله وئرمیش دیللریندن و کیملیکلریندن و وارلیقلاریندان اوزاقلاندیریب و آسیمیله و مانقورت ائتمگه باشلاندی.
5. ایران تورکلرین اؤز دوغال و آللاه¬یارادمیش و طبیعی دیللرینه و کیملیگلرینه بدبین ائدیب و اوندان اوزاق سالماق آماجینا یئتشمیک اوچون، آزربایجان تورکلری و بوتون ایران تورکلرینین پارلاق و گوونملی و اؤیونملی تاریخینی و کیملیگینی دانماق و تحریف ائدیب و ایرانین بوتون رسمی اوخوللاریندا و یونیورسیته لرینده تدریس اولان درسلیک تاریخ کیتابلاریندا تورک شاهلاری و تورک سلسله لرین و تورک انسانلارین، آشاغیلاییب و تورکلری آتین بئلینده سلجوقلار چاغی یا موغوللار چاغیندا ایرانا گلمیش اویقارلیقسیز و مدینیتسیز و اردمسیز وحشی بیر قوم قلمه وئریدلر. بو سیاست ایندیه¬دک فارسچی و ایرقچی رسمی مکتبلره و اونیورسیته لره درسلیک یازان تاریخ یازارلار طرفیندن چیرکین حیاتینی یاشاماقدادیر.
6. پهلوی حاکمیتین تشبثو ایله بوتون ایراندا و اؤزللکیله گونئی آزربایجاندا بوتون ژئوگرافیک یئرلرین، یعنی شهرلرین، کندلرین، چایلارین، داغلارین، دوزنلیکلرین آدلارینی تورکجه دن فارسجایا چئوریب و تحریف ائدیب و رسمی و دولتی سندلرده ثبت ائتدیلر و انسانلاریمیزی مجبور ائتدیلر بو یالنیش و قوندارما آدلاریلان تانییالار.
7. آزربایجان تورکلری و بوتون تورکلره عایید اولان تاریخی تیکینتیلری و آبیده¬لری، او جمله دن صفوی، ائلخانلی و اؤزللکله قاجار تورکلرینه عایید اولان نفیس و تاریخی تیکینتلیلری او جمله دن کؤشکلری و سارایلاری تبریزده، تهراندا و بوتون ایرندا کؤکوندن سؤکوب ویران ائتدیلر و اونلارین یئرینه حبس خانالار و سایری یئنی بنالار دوزتدیلر.
8. گونئی آزربایجانی ایالتلره بؤلمک و یا خود شهرلرینی او بیری غیر آزربایجانلی ایالتلره باغیشلاماق؛ آزربایجانی یئنی ایالتلره پارچالاماق و آزربایجانین قوتسال آدینی قوندارما و یئنی ایالتلردن گؤتورمک سیاستی اوجمله دن همدان، زنجان، اردبیل، قزوین، کرج، مرکزی و ... ایالتلری بو سیاستین نتیجه¬سی دیرلر.
9. پهلوی حاکمیتینین امنیه مأمورلارین زورو ایلن، مینلر تون بوغدا، تاخیل و اکینه¬جک محصوللارین، حتی میللتین یاشاییشینا گرک اولان زومارین، گونئی آزربایجاندان خارج ائتمک و تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و مازنداران کیمی شهرلره و منطقه¬لره داشیماق و گونئی آزربایجانین بوتون شهرلرینده مصنوعی عمومی قیتلیق و آجلیق یارادماق. بو سیاست بو آماجا یئتیشمک اوچون رضا پالانی دورونده اجرا اولدو کی آزربایجان میلیونلارجا تورک انسانلاری آجلیقدان و اؤلومدن قورونماق و قورتارماق اوچون اؤزلری و بالالارینین قارنین دویورتماق اوچون، عاییله¬سی ایلن تهرانا و بوتون فارس اوتوران شهرلره کؤچوب و اورادا ایرانین رسمی ایرقچی آنتی تورک تحصیل سیستمی ایلن آسیمیله و مانقورت اولسونلار. بو سیاستی اون اوچون یورودولدو کی ایراندا تورک میللتی او زمانا قدر ان چوخلوقدا اولان نفوسو اولان میللت ایدی و گرک یئنی یارانمیش قوندارما فارس میللتی ایچینده بو تورک میللتینین انسانلاری اَرییب یوخ اولایدیلار.
10. بو قید ائتدیگیمیز چرکین ایرقچی آنتی تورک و آنتی آزربایجان سیاستلره دؤزمه¬ین و آیاغا قالخیب قیام ائدن مینلرجه آزربایجان تورکلرین و بوتون تورک ایالتلرده یاشایان تورکلری او جمله دن خوراساندا یاشایان افشار تورکلرین، فارس ایالتینده یاشایان قاشقای تورکلرین و تورکمنلری اؤلدوروب و ایراندان سورگون ائدیب و یوخ ائتدیلر.
سایدیغیمیز چیرکین ضد بشر سیاستلر، ایرقچی و انسانلیقا ضد اولان سیاستلرین یالنیز بیر نئچه¬سی ایدی کی پهلوی دؤنیمدن انگلیس یاردیمی ایلن باشلاییب؛ اجرا اولوب و 57 ایل سورموشدور و میلیونلارجا تورک انسانین اؤز دوغال کیملیکرینین ایتریلمه¬سینده و فارس مانقورت اولماغیندا ان اؤنملی رولو اوینامیشدیرلار. آنجاق ایراندا یاشایان بؤیوک تورک میللتی اؤزللیکه آزربایجان میللتی بو میللی کیملیلرین حاکمیت طرفیندن ایتیرلمه سینه باریشا بیلمه دیرلر و 1945 دن 1946- یا دک آزربایجان میللی حکومتین سیدجعفر پیشه وری نین باشقانلیقیلان ثمره یئتیریب و یاراتدیلار. یازیقلار اولسون کی بو پارلاق و گلیشمیش حاکمیت 1 ایلدن چوخ عومور سوره بیلمه¬دی و سویوق موحاریبه عرفه¬سینده روسیه و استالینین خیانتی نتیجه¬سینده و آمریکا و انگلیس سوپرگوجلرینین محمدرضا شاه پهلوی یه سیلاح و اوچاق کؤمکلیکلری ایلن، فارس فاشیستلری و مانقورتلار الیلن 25 مین آزربایجان میللتینین فدایی سی قانینا غلطان ائدیب آسدیلار و بوتون درسلیک و غیر درسلیک تورکجه یازیلان کیتابلاری درگیلری و یازیلاری حتی دیرلی ال یازمالاری یاندیریب یاخدیلار و بوندان علاوه، 1946 دان 1951-ه دک 50 مینه یاخین مظلوم و گوناهسیز و سلاحسیز آزربایجان تورکلری پهلوی حاکمیتینین مصنوعی آجلیق و قیتلیق سالماسی و کینه¬لی و غرضلی سیاستی ایله اوشاقدان بؤیوگه گونئی آزربایجانین کندلرینده و شهرلرینده یاشامدان محروم ائدیلدیلر و نهایتده بو بؤیوک میللی موجادیله 75 میندن آرتیق آزربایجانلی تورک انسانین حیاتینی قوبان وئرمکلن یئنیلدی.
البته بو وحشیجه¬سینه دهشتلی سوی قیریم آزربایجان تورک میللتینین هئچ ده سونو دئییلدی. ایراندا تورک میللتی آزربایجان تورکلری باشدا گئتملکلن 1979 دا اسلامی انقلابی، پهلوی جنایتکار حاکمیتینه قارشی یاراتدیلار و 50 میندن چوخ شهید تقدیم ائده¬رک پهلوی حاکمیتین او بیری میللتلرلن برابر ییخدیلار. آنجاق پهلوی دؤنمینده تورک انسانلارینین کیملیگینه وورولان ضربه لر او قدر اؤلومجول ایدی کی بو میللت ائله یه بیلمه دی انقلابدان سونرا اؤزونو تاپیب و اؤز دوغال حقوقلاری اوچون پانفارسیسمه قارشی جدی مجادله یه گیرسین. انقلابدان سونرا دوکتور جواد هیئت باشدا گئدن وارلیق درگی سی کی تهراندا چاپ اولونوردو و تکجه بو درگی ائله یه بیلدی بو میللی کیملیگی آز دا اولسا قورویوب ساخلاسین. 1980 دن 1989-ا دک سورن ایران عیراق ساواشی سبب اولدو تورک میللتینین آیدینلارینین میللی حقوقلاری الده ائتمک ساواشی موقت اولسادا سنگییب دایانسین. آزربایجانین تورک میللتی بو ساواشدا 450 مین دن چوخ ایران سینیرلاری قورونماق اوچون قوربانلیق وئردی. ساواش بیتنلن سونرا حاکمیت «سازندگی» یا «دوزتمه» یا «انشائات» ساسیتینی باشلایاراق آزربایجانین تورک میللتی اؤزللیکله اؤیرنجی یا طلبه قیشری یاواش یاواش دیرچه لیب و اؤز دوغال انسانی حقوقلارین حاکمیتدن ایسته مه یه باشلادیلار و گونئی آزربایجانین میللی حرکتی آدی تانینان انسانی و دموکراتیک چابانی یولا سالدیلار. اونلار، اسلام انقلابی و ایران- عیراق ساواشیندا قوربانلیق وئرن 450 میندن چوخ تورک شهیدلرین حاکمیته تذکر وئره رک بو فداکارلیغا قارشی حاکمیته تورک میللتینین انسانی حقوقلارینی وئرمک اوچون دفعه لرجه مراجعت ائتدیلر آنجاق یازیقلار اولسون کی پانفارس ایرقچی موهره¬لر ایران عیراق ساواشلاریندان سونرا ایران اسلام جمهوریتینده ده نفوذ ائدیب دیرچلمیشدیرلر و گوجه یییه¬لنیب و پهلوی دؤرونون چیرکین آنتی¬تورک و آنتی آزربایجان سیاستلرینی داوام وئرمکده چالیشیردیلار کی ایندیه دک ده همن بونلار ایراندا اولان تورک میللتینین اؤزللکله آزربایجان میللتینین پانفارسیسم و پهلوی چیلیکه قارشی موجادیله سینی مانقورتلالان بیرلیکده، تجزیه طلب و آیریمجی قارا یاخماسیلان هده¬له¬ین گوج اولوبلار. بو میللی مجادله سنگیمه دن بو گونه کیمی داوام ائتمکده دیر و تورک میللتی اؤز میللی کیملیکلریندن هئچ واخت واز کئچمه ییب و ال گؤتورمه ییبدیر و بو آجی طالعلن هئچ واخت باریشماییبدیر و باریشمایاجاقدا.
آزربایجانین میللی حرکتین تمل قویان، آزربایجانین تورک میللتینین ان ساوادلی و اونیورسیته گؤرموش ائلیتلری او جمله¬دن پروفسور جواد هیئت و پروفسور محمدتقی زهتابی و سایریلاری اولموشدورلار. بو حرکت اساسیندا و تملینده تهرانین و تبریزین و بوتون گونئی آزربایجانین شهرلرینین اونیورسیته لرینده اولان ساوادلی و اردملی آزربایجانلی تورک اؤیرنجیلری چالیشماریلان دیرچلیب؛ داوام ائدیب و بو گونه¬دک یاشاماقدادیر. بو اؤیرنجیلر ایندیه¬دک یوزلرجه بیلدیریش، بیانیه و اعتراض ایران اسلام جمهوریتین باشچیلارینا یازیب و مدنی بیر حرکتلن تورک میللتینین ان اؤنملی حقوقلارین و ایستکلرین قید ائدیب و ایسته¬ییبلر و بو یولدا مینلرجه یوزلرجه اؤیرنجی هزینه وئریب، دوستاقا دوشوب، ایشکنجه اولوب، تحصیلدن محروم اولوب و یا اولدورولوبلر. افسوس کی بو ایستکلر ایندیه¬دک حاکمیت طرفیندن جوابلانماییب. بونون سببی پانفارس دوشونجه¬سی اولان شخصلر و قروپلارین ایران اسلام حاکمیتینه نفوذ ائلمه¬سی و ایرقچی پانفارس سیاستینی دایانمادان یوروتمه¬سیدیر. بو سیاستلرین نتیجه¬سینده تورک میللتینین چوخو ساوادسیز و بیلگی سیز و اؤز میللی و انسانی حقوقلارینا جاهیل اؤلوب و باشلاییبلار ائوده ائشیکده، اوشاقلارینا فارس دیلی اؤرتمه¬گه که تأسفله بئله بیر انسانلاریمیز آزربایجان شهرلرینده و حتی کندلرینده گونو گوندن آرتماقدادیرلار و اونلارین ساییلاری هئچ ده آز دئییل. بیر نوکته اؤنملی¬دیر: فارس حاکمیت هئچ واخت بیرینین باشینا اسلحه دایاییب اونو مجبور ائتمه¬ییر کی اؤز معصوم بالاسینا اؤز دوغال آنا دیلی یئرینه، فارس دیلی اؤیرتسین. آنجاق معین سیاستلرلن او جمله¬دن تورک دیلنین تدریسین و یاییمین یاسقلاماقلان و فارس دیلین درسلیک کیتابلار و رسمی مئدیاسیندا تبلیغ ائدیب شیشیردیب- بؤیوتمکلن بو آسیمیلاسیون سیاستینه یاردیمجیل اولور.
بو بیر دهشتلی پروسئسدیر: تورک دیلینین مکتبلرده و اونیورسیته¬لرده اوخونولماسی یاساق و قاداغان اولماسی سبب اولور قارا میللت ساوادسیز اولا و همن بو ساوادسیزلیق سبب اولور فارسین قوندارما و شیشردیلمیش دیلینه، تاریخینه، کیملگینه و کولتورنه یئنیلیب مغلوب اولوب و آز یاشلی طیفیل اوشاغلارینا آنا دیلی یئرینه فارس دیلی اؤیرتسین. بو قارایازی انسانلارین بهانه¬لری بودور کی اگر اوشاغلاریمیزا تورک دیلی اؤیرتسک، مدرسه¬یه و مکتبه گئدنده فارس دیلین اؤیرشمکده چتینلیک چکه جکلر و درسدن و گله¬جکده یاشاییشلاریندا و ایش یییه¬سی اولمالاریندا یولدادشلاریندان دالی قالاجاقلار!! حال بو کی بو بیر یالنیش دوشونجه¬دیر. اوشاغا آلتی یاشینا قدر بوتون دونیانین اؤلکه¬لرینده اؤنجه آنادیلین اؤیردیرلر سونرا باشقا دیللری و کؤرپه اوشاغا آنادیلیندن سونرا باشقا دیلی اؤیرتمک بوتون اؤلکه¬لرده جرم و جینایت و قضایی و محکمه تعقیبینه لاییق اولان بیر ایش ساییلیر. منیم اؤزومون ساوادسیز آتام و آنام منه هئچ واخت فارس دیلین اؤیرتمه¬دیلر آنجاق بو سبب اولمادی کی من مئدیادان، رادیو تلویزیوندان و سایری یوللاردان فارس دیلین اؤیرشمه¬یم و مدرسه¬ده تحصیلاتیم دان دالی قالیب یولداشلاریمدان گئری دوشم. بوتون ایراندا حاکمیت طرفیندن تورک دیلینه قارشی اولان رسمی سیاستین تطبیق اولماسی، تورک میللتینین انسانلاری آراسیندا کیملیک و میللی دوشونجه باخیمیندان، ساوادسیزلیق یارادیر و همن بو ساودادسیزلیق، تورک دیلینه و کیملیگینه ساوداسیز اولان آتا - آنالاری بئجریر و بو ساوادسیز آتا- آنالار، فارس دیللی اوشاغلار بئجریرلر و تورک میللتینین کرکون قازیب و سونونا چیخماق پروسئسینه ائله بو آسیمیله اولموش ساوادسیز آتا- آنالار یاردیمجیل اولورلار. بو ساوادسیزلیقا گرک ایران حاکمیتینین رسمی مدیاسینین سیاسی و کولتورل تبلیغاتی و فارس دیلی و کولتورون و انسانلارین قوتسال و یوخاریلاما سیاستینی ده گرک علاوه ائدک.
تاسفله بو گونکی ایران حاکمیتینده تحصیل باخانلیقینین وزیری، محمد بطحایی بو ایل اعلام ائدیب کی «فارس دیلی بیزیم (ایران اسلام حاکمیتینین) قیرمیزی جیزگیمیزدیر و بو جیزگی دن کئچمک اولماز و بیز هئچ غیر فارس قوملارا اجازه وئره بیلمه ریک کی اؤز آنا دیللرینده اوخوللاردا تحصیل آلسینلار. چون بونلارین اؤز آنا دیلینده تحصیل آلماقلاری ایرانین پارچالانیب داغیلماسینا یاردیمجی اولا بیلر»! بئله بیر دورومدا و حاکمیتین بو باخیشی ایلا ایراندا تورک دیلینین مکتبلرده و بوتون اوخوللاردا تدریس ائتمه¬سی و اوشاقلارین بو دیلده تحصیل آلماسی رسمی و دولتی سَوویه ده هئچ مومکون دئییل و مینلرجه ماقنورتلارین سؤزونه باخمایاراق، تکجه یول بو دیلی غیر رسمی صورتده شعورلو اؤیرتمنلریمیزلن قورویوب ساخلامالییق. من اؤزوم بیر اؤیرتمنم و 23 ایلدن چوخ اورتا مکتب ده شاگیردلریمه درس وئرمیشم و بیر دیلچی و ادبیاتچی اولاراق چالیشمیشام کی شاگیرلریمین باخیشینی دوغال دیللرینه و میللی کیملیکلرینه ساری یؤنلدم و بو یولدا البته معیّن قدر مانقورتلارین و پانفارسلارین تضییقلرینه معروض قالمیشام و منه اویغون اولان حاققلاریمی و منه یاراشان یئرلریمی الیمدن آلیبلار. آنجاق بونلارین هئچ بیری منی بو قوتسال یولدان و شاگیرلریمی آیدینلاتماقدان آییرا بلیمه¬ییبدیر. من شاگیردلریمه تورک دیلین یازماغی و اوخوماقی فارس دیلی و ادبیاتینا عایید اولان صینیفلریمده تاپشیرمیشام و بیر یولدا اونلارین بیریندن بو جاوابی ائشیتمیشم: «آقا، بو دیلین (تورک دیلینین) بیزیم یاشاییشمیزا بیر ایشلنمه قابلیتی (کاربردی) یوخدور کی بیز بونو اؤیرَشک»! تاسفله ایراندا 100 دن ایل چوخدور فارس حاکیمیتلرینین چیرکین سیاستی اوجباتیندان دولایی فارس دیلی و یالنیز فارس دیلی رسمی دیل اولوب و تورک دیلی اؤز ایشلنمک قابلیتینی ایتیریب بیر آرتیق و زاید شئیه چئوریلمیشدیر. من بو اؤیرنجیمه آلمانلی فیلوسوف مارتین هایدگرین سؤزونو یادا سالاراق دئدیم کی «اوغول! تورک دیلی سنین وارلیق ائویندیر. تورک دیلی اولماسا سن ده یوخسان من ده یوخام و بیزیم بو بؤیوک میللت ده یوخدور».
بو یازینین یئکونو اولاراق قید ائتملی¬یم کی ایراندا تورک میللتینین چاره سی یالنیز و یالنیز و یالنیز اویانیش، اؤزونه و اؤز کیملیگینه و اؤز وارلیغینا دؤنوش و قاییدش و بیلگیلنمه و ساوادلانما و میللی دوشونجه و میللی شعور یئه سی اولماقدیر. اگر میللی کیملیک و میللی شعور بیر میللتین انسانلاریندا اویانیب گوجلنسه، حاکمیت و دولتین باسقیسی و هئچ بیر سیاسی عامیل سبب اولا بیلمز کی بو مللت اؤز میللی و انسانی حقوقولایندان واز کئچه و ال چکه. بیز اگر ایسته ییریک ایراندا تورک دیلینین یاشاماسینا و تورکجه ادبیاتین گلیشمه¬سینه و یاییلماسینا یاردیمچی اولاق، گرک بیر ساده و دوشونملی دیل و ادبیاتلان بو میللتین انسانلارین اؤز اصیل، دوغال و الله وئردیگی کیملیگینه قاییدیش اوچون آددیم آتاق. او جمله¬دن ساده شعر و حکایه اوشاق کیتابلاری ایلن بو قوتسال انسانی یولدا یازیب یایماق اولار؛ یاخود تورکجه کیتابلار، یازیلار، اثرلر یازیب یاراتماقلان بو دهشتلی کولتورل سوی قیریمینا سون قویماق اولار. یاشاسین آزربایجان. یاشاسین تورک میللتی.
دوکتور اختیار بخشی- 4 ژوئن 2019
