آذوح: شهر شوشا به عنوان مرکز فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قره‌باغ - که در ادوار مختلف جایگاه ویژه‌ای در تاریخ خان‌نشین قره‌باغ و آذربایجان داشته است - 27 سال پیش در چنین روزهایی به اشغال نیروهای نظامی ارمنی درآمد که در نتیجه آن 22هزار ترک آذربایجانی از وطن مادری خود بیرون رانده شده و صدها تن به خاک و خون کشیده شدند.
به گزارش یول‌پرس، ۲۷ سال از اشغال شهر تاریخی شوشا در قره باغ اشغالی از سوی نیروهای ارمنی می‌گذرد. شوشا یکی از مراکز فرهنگی منحصر به فرد جمهوری آذربایجان می‌باشد، این شهرستان با زیبایی‌های طبیعی خود نمونه ارزشمندی از معماری و هنر شهری قرون وسطی در جمهوری آذربایجان است.
این شهر با داشتن سنت‌ها و ارزش‌های ملی و معنوی تا زمان کسب جایگاه مهم اقتصادی، سیاسی و فرهنگی قابل توجه راه زیادی پیموده است. به عنوان مرکز سیاسی خان نشین قره باغ در دوران مختلف نقش به سزایی در تاریخ منطقه قفقاز و جمهوری آذربایجان داشته است.
در تاریخ ۱۹۷۷، به ابتکار حیدر علی اف بخش تاریخی شهر به عنوان میراث تاریخی و معماری آذربایجان اعلام شد و پس از آن فعالیت گسترده‌ای برای حفظ آثار تاریخی و همچنین ثبت موزه به نام شخصیت‌های برجسته شوشا از جمله ملا پناه واقف و خورشید بانو ناتوان آغاز گردید.
در ۱۸ اکتبر ۱۹۹۱ با اعلام استقلال از سوی جمهوری آذربایجان در نتیجه آغاز جنگ قره باغ این منطقه با سیاست تهاجمی و پاکسازی قومی ارمنستان روبرو شد. با وجود بحران‌های عمیق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، کشور به دنبال خروج از وضعیت پیش آمده در قره باغ بود و برای رهایی از این وضعیت نه ارتش ملی بلکه به نیروهای داوطلب امید بسته بود.
با این حال علی رغم فداکاری نیروهای داوطلب، ارتش مجهز ارمنستان با حمایت روسیه در ۸ می ۱۹۹۲ شوشا را اشغال کردند.در جریان درگیری در شوشا ۱۹۵ نفر کشته، ۱۶۵ نفر زخمی و ۵۸ نفر نیز اسیر شده‌اند. نیروهای ارمنی در زمان حضور خود در شهر شوشا بسیاری از موزه‌های تاریخی و مراکز دینی از جمله مساجد را تاراج کرده‌اند.
در جریان اشغال شوشا صدها شهروند عادی کشته شده‌اند. نزدیک ۶۰ نفر غیر نظامی گروگان گرفته شده و مفقود گشته‌اند؛ در میان کشته شدگان و گروگان‌ها زنان و کودکان نیز بوده‌اند.
از وضعیت بسیاری از آنان تاکنون خبری در دست نیست، در نتیجه اشغال شوشا ۲۲ هزار نفر از محل زندگی خود آواره شده‌اند.
گفتنی است همزمان با سالگرد اشغال شهر شوشا، سرژ سارکسیان رئیس جمهور ارمنستان به این منطقه تحت اشغال سفر کرده و بر مواضع اشغال‌گرایانه کشورش در قبال اراضی آذربایجان تاکید کرد.
