Onun intellekti çox yüksək olduğu üçün müxtəlif sahələrdə istedadını açıq-aydın göstərirdi. Məsələn, sağlığında usta jurnalist, yazıçı və siyasətçi olub. Cəfər Pişəvərinin yüksək intellekti ona müttəfiqi sayılan keçmiş Sovet İttifaqından səmərəli istifadə etməyə kömək edib.

Məsələn, müxtəlif ölkələrdə bir çox insanlar sovet ordusunun geyimində olub, Sovet İttifaqının xeyrinə faşist Almaniyasına qarşı vuruşublar. Yəni bu insanların ideoloji inancları sovetlərə bu adamlardan alət kimi istifadə etmək imkanı verirdi. Amma Cəfər Pişəvəri bunun əksini etdi, yəni keçmiş Sovet İttifaqının köməyi ilə məqsədi Güney Azərbaycan milli hökumətini müdafiə etmək olan Güney Azərbaycan Milli Ordusunu qura bildi. Yəni keçmiş Sovet İttifaqından Güney Azərbaycanın milli maraqları üçün bir alət kimi səmərəli istifadə edə bildi. Cəfər Pişəvəri Azərbaycan milli hökumətinin ən uğurlu silahının xalqın maarifləndirilməsi olduğuna inanırdı, buna görə də o, radiostansiyanın,universitetin yaradılmasına, ana dilində kitabların və təhsilin nəşrinə, müxtəlif nəşrlərin nəşrinə təşəbbüs göstərmişdir.

Güney Azərbaycan milli hökumətinin Pişvərinin başçılığı ilə bu işi xalqın tarixi yaddaşına dərin təsir göstərmiş və 79-cu ildən sonra İran fars mərkəzi hökumətinin Azərbaycan türklərinin özgələşdirmə siyasətinə qarşı indi də sədd rolunu oynayır. Güney Azərbaycan milli hökumətinin uzun ömür sürməməsinə baxmayaraq, cəmi bir il yaşaya bilsə də, qısa ömründə Güney Azərbaycan xalqına dəyərli xidmətlər göstərmişdir. Müxtəlif ölkələrdəki bütün tarixi təcrübələr göstərir ki, heç bir xalq milli hökumətə malik olmadan və yad bir xalqın hakimiyyəti altında əsl tərəqqi və firavanlığa nail ola bilməz.

Peşəkar liderin başçılıq etdiyi Güney Azərbaycan milli hökumətinin gördüyü iş Azərbaycan xalqına milli hökumət olmadan həqiqi rifaha nail ola bilməyəcəyini sözdə deyil, əməldə göstərmək idi. Məhz bu səbəbdəndir ki, Azərbaycanın milli hökumətindən 79 il keçməsinə baxmayaraq, bu tarixi hadisə hələ də Güney Azərbaycanda milyonlarla gənci ruhlandırır və onlar Güney Azərbaycan milli hökumətinin şanlı xatirəsini azadlıq şüarı ilə yad edirlər. Azadlıq, ədalət, milli hökumətin gələcəyini bilirlər. Qətiyyətlə deyə bilərik ki, Cəfər Pişəvəri Azərbaycan xalqının mənəvi atasıdır.

جعفر پیشه‌وری پدر معنوی خلق آذربایجان است

بابک آزاد

پیشه‌وری از بهره هوش بسیار بالا بود به این دلیل استعداد خود را در زمینه‌های مختلف به وضوح نشان داد. برای مثال او در طول حیات خود ، ژورنالیست ، نویسنده و سیاستمدار چیره دستی بود. بهره هوش بالای جعفر پیشه‌وری به او کمک کرد که از شوروی سابق که متفق او محسوب می‌شد بتواند به نحو احسن استفاده ابزاری کند. برای مثال افراد بسیاری در کشورهای مختلف بنابر باورهای ایدئولوژیک لباس ارتش شوروی را بر تن کرده و به نفع شوروی با آلمان نازی می‌جنگیدند. به عبارت دیگر باورهای ایدئولوژیک این افراد به شوروی این امکان را داد که از این افراد استفاده ابزاری کند.

اما جعفر پیشه‌وری عکس این کار را کرد یعنی با کمک شوروی سابق توانست ارتش ملی آذربایجان جنوبی را تاسیس کند که هدفش دفاع از حکومت ملی آذربایجان جنوبی بود. به عبارت دیگر او توانست به نحو احسن از شوروی سابق در راستای منافع ملی آذربایجان جنوبی استفاده ابزاری کند.

جعفر پیشه وری بر این باور بود برنده‌ ترین سلاح حکومت ملی آذربایجان آگاهی مردم هست به این دلیل او مبادرت به تاسیس ایستگاه رادیو، دانشگاه ، انتشار کتاب و تحصیل به زبان مادری و انتشار نشریات مختلف کرد. این کار حکومت ملی آذربایجان جنوبی به رهبری پیشه‌وری تاثیر عمیق روی حافظه تاریخی مردم گذاشت و هنوزهم با گذشت ۷۹ سال مانند سدی در برابر سیاست از خود بیگانه سازی ترکان آذربایجان توسط حکومت مرکزی فارس محور ایران عمل می‌کند.

علی رغم اینکه حکومت ملی آذربایجان جنوبی عمر طولانی نداشت فقط یک سال توانست دوام بیارد با این حال در عمر کوتاه خود خدمات ارزنده‌ای به مردم آذربایجان جنوبی کرد. تمام تجربیات تاریخی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که هیچ ملتی نمی‌تواند بدون داشتن حکومت ملی و در زیر حاکمیت یک ملت بیگانه به سعادت و بهروزی واقعی برسد. کاری که حکومت ملی آذربایجان جنوبی به رهبری پیشه‌وری کرد این بود که به مردم آذربایجان در عمل نه در حرف نشان دهد که او بدون حکومت ملی به سعادت واقعی دست پیدا نخواهد کرد.

به این دلیل است با اینکه ۷۹ سال از عمر حکومت ملی آذربایجان می‌گذرد هنوز هم این واقعه تاریخی الهام بخش میلیون‌ها جوان در آذربایجان جنوبی است و آنان با شعار آزادی، عدالت، حکومت ملی، خاطره شکوهمند حکومت ملی آذربایجان جنوبی را گرامی می دارند و آنرا چراغ راه آینده می دانند. با قاطعیت می‌توان گفت جعفر پیشه‌وری پدر معنوی خلق آذربایجان است.