گروه ویژهٔ اقدام مالی (FATF) در تازه‌ترین نشست خود بار دیگر نام ایران را در فهرست سیاه مالی جهان نگه داشت.
این یعنی هیچ بانک معتبر جهانی حاضر به همکاری مالی با ایران نیست، نقل‌وانتقال پول دشوار و پرهزینه شده، و سرمایه‌گذاری خارجی در حد شعار باقی می‌ماند. اما علت اصلی این بن‌بست دیگر پنهان نیست: ایران به زبان دیپلماسی جهانی پاسخ نمی‌دهد، بلکه با منطق نهادهای امنیتی سخن می‌گوید.
در ظاهر، تهران «کنوانسیون پالرمو» را تصویب کرده، اما با افزودن حق‌تحفّظ‌هایی عجیب دربارهٔ تعریف «تروریسم»، عملاً متن را از معنا تهی ساخته است. FATF به‌صراحت اعلام کرد که این حق‌تحفّظ‌ها آن‌قدر گسترده‌اند که اجرای واقعی پالرمو را ناممکن می‌کنند.
به بیان دیگر، جمهوری اسلامی می‌خواهد هم‌زمان عضو نظام مالی جهانی باشد و در عین حال از شبکه‌هایی حمایت کند که بخش عمده‌ای از جهان آن‌ها را «گروه‌های تروریستی» می‌داند.
ریشهٔ این تناقض روشن است: نهادهایی چون سپاه پاسداران، قرارگاه خاتم‌الانبیاء، بنیاد تعاون سپاه و حتی بخشی از وزارت اطلاعات تمایلی به شفاف‌سازی مالی ندارند. شفافیت، یعنی پایان اقتصاد موازی، پایان قاچاق سازمان‌یافته، و پایان دور زدن تحریم‌ها از مسیر شبکه‌های پنهان.
به همین دلیل، هر تلاشی برای پیوستن واقعی ایران به FATF، پیش از رسیدن به مجلس یا حتی طرح در صحن علنی، در شورای نگهبان و نهادهای امنیتی متوقف می‌شود.
در این میان، شعار «اقتصاد مقاومتی» به ابزاری تبلیغاتی برای حفظ همان سازوکارهای تاریک بدل شده است؛ سازوکاری که با نفت خام، طلا و دلارهای نقدی زنده می‌ماند. FATF در گزارش‌های پیاپی خود هشدار داده که ایران نه‌تنها تعهداتش از سال ۲۰۱۶ را اجرا نکرده، بلکه در برخی حوزه‌ها حتی عقب‌گرد داشته است.
اما حکومت ترجیح می‌دهد شکست اقتصادی را به گردن «تحریم خارجی» بیندازد تا ناکارآمدی ساختار داخلی را بپذیرد. در این روایت رسمی، FATF ابزاری برای فشار غرب است، نه سازوکاری برای مبارزه با پولشویی. با این حال، واقعیت اقتصادی را نمی‌توان با شعار پنهان کرد: هیچ نظام مالی سالمی در جهان بدون شفافیت دوام نمی‌آورد.
پالرمو اگرچه در مجلس تصویب شد، اما با آن‌همه تبصره و تفسیر بومی، دیگر پالرمو نیست؛ بیشتر شبیه یک نمایش اصلاح است تا گامی در مسیر واقعی اصلاح.
تا زمانی که تصمیم‌های حیاتی اقتصادی کشور در اتاق‌های امنیتی گرفته می‌شود، نه FATF عقب‌نشینی خواهد کرد، نه ایران از فهرست سیاه بیرون خواهد آمد.
مسئله امروز دیگر صرفاً فنی یا سیاسی نیست؛ حیاتی است. FATF تنها دربارهٔ بانک‌ها و نقل‌وانتقال پول حرف نمی‌زند، بلکه دربارهٔ اعتماد جهانی به ایران سخن می‌گوید. و این اعتماد، امروز در پایین‌ترین نقطهٔ ممکن قرار دارد.
تا زمانی که سایهٔ نهادهای امنیتی بر اقتصاد سنگینی می‌کند، پالرمو فقط روی کاغذ اجرا می‌شود و ایران، در واقعیت، در حاشیهٔ نظام مالی جهان باقی می‌ماند.
