نهم مهرماه دو تیم فوتبال قشقایی شیراز و پرسپولیس تهران در باشگاه حافظیه ی شیراز به مصاف یکدیگر رفتند. این بازی که در چارچوب مسابقات جام حذفی فوتبال ایران برگزار شد با غلبه ی تیم قشقایی به پایان رسید و تیتر روزنامه های ورزشی ایران در روز دهم مهر ماه به شکست پرسپولیس تهران از قشقایی شیراز اختصاص داده شد. در این میان آنچه که سبب جلب توجه رسانه های جمعی در خصوص این بازی گشت حضور هواداران ترک قشقایی با نوشتارهایی هویت گرانه مبنی بر تاکید بر تُرک بودن قشقایی ها بود. چنانکه در عکسهای منتشره از این بازی مشاهده گردید هوادران باشگاه قشقایی شیراز با نوشتارهای “من تُرکم” در ورزشگاه حضور یافتند و به حمایت از تیم خود پرداختند. به دنبال این حضور چشم گیر نائب رئیس باشگاه قشقایی شیراز هواداران قشقایی شیراز را محدود به این استان ندانسته و در اظهار نظر خود چنین گفت:
“یزدان عباسی، نایب رییس باشگاه قشقایی اعلام کرد تیمش قطب چهارم فوتبال ایران شده است. او در این باره گفت: از استان های کهکیلویه و بویر احمد، اصفهان، بوشهر، هرمزگان، تهران، ورامین و آذربایجان هواداران ما خودشان را به ورزشگاه حافظیه رسانده بودند تا تیم محبوب خودشان قشقایی را تشویق کنند. ما بیشترین هوادار را در جنوب کشور داریم و بعد از دو تیم پایتخت و تراکتورسازی قطب چهارم فوتبال ایران از نظر هوادار هستیم و در بین تیم های پرهوادار چهارم هستیم.” (ورزش سه، قشقایی، قطب چهارم فوتبال ایران!- لینک: https://goo.gl/VBAZP4 ). با دقت در اظهارنظر آقای عباسی شهرهای مناطق ذکر شده از سوی ایشان استانهایی هستند که دارای جمعیت تُرک بوده و در اصطلاحی عمومی به عنوان تُرکان مرکزی ایران شناخته می شوند. حضور هوادارانی با نوشتارهای “یاشاسین تراختور” نیز در این بازی نشانگر وجه متمایز کننده ی این تیم با یک تیم فوتبال معمولی دسته دومی است.
در این میان آنچه که سبب جلب توجه کاربران تُرک شبکه های اجتماعی در ایران گشت تیتر روزنامه ی “هفت صبح” در تاریخ دهم مهرماه بود. روزنامه ی هفت صبح در شماره ی روز شنبه دهم مهرماه خود صفحه ی اول روزنامه را به شکست پرسپولیس از باشگاه قشقایی شیراز را با عنوان “قشقایی ها …. قشقایی ها” اختصاص داد و آنچه جلب توجه کرد عکس به کار رفته در صفحه ی اول روزنامه بود. بنا به ادعای کاربران شبکه های اجتماعی در ایران و برخی از سایتهای خبری محلی روزنامه ی هفت صبح در تصویر منتشره ی خود کلمه “من ترکم” را با نرم افزار فتوشاپ حذف و کلمه ی “قشقایی ها” را جایگزین آن نموده بود.
این عمل روزنامه ی هفت صبح یادآور سیاست برخی رسانه های مرکزگرا در ایران گشت که علیرغم آگاهی به علاقه ی مردمان تُرک در ایران برای مخاطب قرار گرفتن با هویتی تُرکی و نفرت از نامگذاری های دیگری چون “آذری”، “قشقایی”، “خلج” و … اصرار بر استفاده از این واژه ها می نمایند و دایره ی این اصرار محدود به جریانی خاص نبوده و گستره ای وسیع از تلویزیون بی بی سی فارسی، رادیو فردا تا رسانه های وابسته به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران و رسانه های جریان اصلاحطلبی در ایران دارد.
نمونه ی بارز این ادعا سخنان آقای صادق صبا مدیر پیشین شبکه ی تلویزیونی بی بی سی فارسی پس از اعتراضات تُرکان آذربایجان جنوبی به توهین برنامه ی تلویزیونی “فتیله” که از شبکه دوم صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش گردیده و منجر به تظاهرات گسترده در شهرهای تُرک نشین شده بود. آقای صادق صبا پس از این تظاهرات در مصاحبه ای با خانم فرناز قاضی زاده از کارکنان این شبکه ی تلویزیونی نتیجه ای که این تظاهرات به بار آورد و تاثیری که بر نحوه ی انعکاس اخبار تُرکان ایران خواهد داشت را چنین بیان کرد:
“ما می بینیم که هم تُرکها به خودشان میگویند تُرک و هم دیگران به آنها میگویند تُرک. پس بنابراین بی بی سی هم باید بگوید تُرک و نه چیز دیگری!” (ویدئوی این سخنان آقای صبا در گفتگو با خانم فرناز قاضی زاده: https://goo.gl/6rJ1rn ).
علیرغم این ادعای آقای صادق صبا هیچگونه تغییری در این خصوص در نحوه ی خبررسانی بی بی سی فارسی روی نداد و هر از گاهی که بی بی سی فارسی اقدام به پوشش اخبار آذربایجان جنوبی نمود از لفظ “آذری” استفاده کرد و با خداحافظی آقای صبا با بی بی سی فارسی و شروع به کار در رادیو فردا این اصلاح گفتمانی به بوته ی فراموشی سپرده شد. بنا به برخی از ادعاها به دلیل همپوشانی سرمایه ی پنهان مسئولین ارشد جمهوری اسلامی که در بانکهای انگلستان می باشد و رابطه ی تاریخی روحانیون سیاسی در ایران با مراکز قدرت در انگلستان با سیاست خارجی دولت انگلستان در مواجه با تُرکهای جهان دستهای پنهان مانع این اصلاح گفتمانی گشتند.
شبیه این عدم تغییر ادبیات رسانه ای را در نحوه ی خبررسانی بسیاری از رسانه های مرکزگرای فارسی زبان نیز مشاهده می کنیم. مطالعه ی اخبار سایتها و ارگان های خبری مختلف که برخی از این ارگانهای رسانه ای داعیه ی دموکراسی خواهی و حرمت به انسان دارند علیرغم وجود حقیقت هویتخواهی تُرکی در ایران با اصراری غیرقابل توجیه از اصطلاحهایی چون آذری و … استفاده می کنند. مدعای این ادعا توجه به شعارهای تُرکان آذربایجان جنوبی در تجمعهای گوناگون همچون شعار “هارای هارای من تورکم”، مطالعه ی ارگان های رسانه ای منتسب به هویتخواهان تُرک و فعالین مدنی تُرک می باشد که با قبول هزینه هایی همچون زندان و شکنجه خواستار بازتعریف نگاه رسمی و سیاسی به هویت تُرکی در ایران می باشند و در مقابل آن گستره ای وسیع از رسانه های فارسی تمامی واژه ها و راههای مختلف جهت امتناع از این بازتعریف را جستجو می کنند.
امید بایقارا
