آذوح: نسل کشی خوجالی در آذربایجان شمالی در شب روز ۲۵ فوریه و صبح روز ۲۶ فوریه سال ۱۹۹۲ میلادی توسط نیروهای نظامی ارمنستان اشغالگر و لشگر ۳۶۶ روسیه بوقوع پیوست.
نیروهای نظامی ارمنستان با حمایت نظامی نیروهای روسی به خوجالی حمله کرده و ۶۱۳ نفر از ساکنان غیر نظامی خوجالی را به طرز وحشیانه ای به قتل رساندند. که از قربانیان این نسل کشی ۶۳ نفر کودک، ۱۰۶ نفر زن، ۷۰ نفر از آنان افراد کهنسال بودند. در این حمله حدود ۴۸۷ نفر زخمی و ۱۲۷۵ نفر به اسارت گرفته شدند. ۱۵۰ نفر از اهالی مفقود هستند که هنوز از سرنوشت آنان اطلاع دقیقی در دست نیست.
نسل کشی خوجالی توسط کشورهایی نظیر مکزیک، کلمبیا، جمهوری چک، اردن، هندو راس، پرو، جیبوتی، بوسنی و هرزگوین، رومانی، اسکاتلند و در حدود ۲۲ ایالت آمریکا به رسمیت شناخته شده است.
قتل عام خوجالی طبق قوانین بین المللی نسل کشی بوده و عاملان آن بایستی در دادگاه های بین المللی محاکمه شوند. در کنوانسیون منع و مجازات کشتار دسته جمعی(نسل کشی) تعریف نسل کشی بطور مفصل آمده است.
ماده دوم این کنوانسیون اعلام می دارد:
در کنوانسیون حاضر، تعریف قتل عام بدین معنی میباشد: کشتار دسته جمعی به هر یک از اعمال زیر که به منظور از بین بردن تمام یا بخشی از یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی صورت گیرد، اطلاق میشود:
الف: کشتن اعضای یک گروه
ب: صدمات جدی جسمی یا روحی به اعضاء یک گروه وارد کردن
ج: قرار دادن یک گروه در معرض شرایط نامناسب زندگی که منجر به از بین رفتن قوای جسمی آن گروه، بطور کلی یا جزئی میگردد.
د: اقدامات تحمیلی به منظور جلوگیری از توالد و تناسل یک گروه
ه : انتقال اجباری اطفال یک گروه به گروه دیگر
ماده سوم هم بر اعمالی اشاره کرده که انجام آن توسط هر کسی قابل مجازات می باشند:
الف: قتل عام
ب: توطئه برای قتل عام
ج: تحریک مستقیم و علنی در انجام قتلها
د: کوشش برای انجام قتل عام
ه : شرکت در امر قتل عام
ماده چهارم هم می گوید:
افرادی که مرتکب قتل عام میشوند یا هر مورد دیگری که در ماده سوم ذکر شده است، مجازات خواهند شد. خواه این افراد از حاکمان مسئول و قانونی و یا مقامات رسمی دولتی و یا افراد خصوصی باشند.
قتل عام خوجالی توسط ارمنی ها نسل کشی بوده ولی همواره تحت تاثیر روابط مذهبی و سیاسی دولت ها قرار گرفته است. به عنوان نمونه بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله روسیه که حامی و متحد سرسخت ارمنستان اشغالگر می باشد، تا کنون از به رسمیت شناختن این فاجعه علیه بشریت سرباز زده است.
