Əmir Mərdani: İranda iqtisadi vəziyyət ağırlaşdıqca etirazlar radikallaşır
Siyasi fəal Əmir Mərdani Amerikanın Səsi ilə söhbətdə İran Azərbaycanında getdikcə daha radikal şüarların səsləndirildiyi iqtisadi aksiyalar haqqında danışıb.
Onun sözlərinə görə, siyasi və iqtisadi aksiyalar əvvəllər ayrı-ayrı təşkil olunurdu, ancaq İranda orta sinifin yoxsullaşması ilə birlikdə iki növ etiraz aksiyaları birləşir.
“İqtisadi vəziyyət o qədər ağır olub ki, artıq özləri də bunu etiraf etməyə məcbur qalırlar. Keçmiş prezidentlərin dönəmində, bunu o hökümətdə olan başçıların kifayətsizliyinə bağlayırdılar. Amma, İbrahim Rəisinin iş üstünə gəlməsindən sonra, artıq deyə bilmirlər ki, filan kəsin kifayətsizliyindən asılıdır. İndi də görürük ki, cümə imamları və başqa məsullar deyirlər bu bir ilahi imtihandır. Milləti səbrə-dözümə dəvət edirlər,” Mərdani söyləyir.
O, son bir neçə ilə qədər İranın müxtəlif bölgələrində keçirilən kütləvi etirazların ümumiyyətlə siyasi xarakter daşıdığını, ancaq son illərdəki aksiyaların əsasən iqtisadi vəziyyətlə əlaqədar olduğunu vurğulayır.
Siyasi fəalın sözlərinə görə, “biz 5-6 il öncəyə qədər İranın bir çox yerində siyasi aksiyalara şahid olurduq. Yəni azadlıqlar məsələsi ilə ilə bağlı etirazlar. 2009-cu ildəki olaylar və ya Güney Azərbaycanda 2006-cı ildəki aksiyalar kimi. Bu aksiyalara qatılanların bir çoxu orta sinifə mənsub olan kəsim idi. Ancaq, son illərdə iqtisadi durumun bərbad bir yönə getməsi aşağı təbəqədə olan əhalinin küçəyə çıxmasına səbəb oldu.”Əmir Mərdani bir müddətdir artıq siyasi və iqtisadi etirazların birləşdiyi yeni bir mərhələnin başladığını ifadə edir.
“Məsələn 2009-cu ildə ki, millət siyasi məsələlər ilə bağlı küçəyə çıxmışdı, o aşağıdakı kəsim bunlara qatılmadı. İqtisadi vəziyyətlə bağlı etirazlara da ortada olan kəsim qatılmamışdı. Amma getdikcə iqtisadi durumun ağırlaşdığından dolayı ortada olan kəsim də artıq daha yoxsullaşır. Dolayısı ilə bu iki kəsim artıq iç-içə girib və biz siyasi-iqtisadi aksiyalara şahidik.”
İyun ayının 6-da Təbrizdə təqaüdçülərin təşkil etdiyi böyük etiraz yürüşündə sayları minlərə çatan nümayişçilər İran dövləti və rəsmilərinə qarşı sərt şüarlar səsləndirdi.
Əmir Mərdani deyir, “artıq Güney Azərbaycanda da belə aksiyaların olması və o şəkildə şüarların səsləndirilməsi çox önəmlidir. Bundan öncə Azərbaycanda müəyyən kəsimlərin təşkil etdiyi iqtisadi aksiyalar sadəcə o kəsimin tələbləri əsasında həyata keçirilirdi. Aksiyaları bədəl ödəmədən həyata keçirməyə çalışırdılar. Artıq iqtisadi durum çətinləşdikcə yoxsul təbəqə daha da radikallaşacaq. Çünki, əllərində olan imkanları da itirirlər.”
O, təqaüdçülərin yürüşünə işarə edərək deyir ki, “bu olaylarda elə o orta sinif meydana gəlib və şüarlarını da bilərəkdən gətirib ayrı səviyyətə çıxardı. Məsələn İbrahim Rəisi əleyhinə şüar vermək, deyə bilərik ki, dolayısı ilə İranın başında olan dini və siyasi lider Xameneyi əleyhinə şüar verməkdir.”
https://www.amerikaninsesi.org/a/6631240.html
امیر مردانی: ایران‌دا اقتصادی وضعیت آغیرلاشدیقجا اعتراضلار رادیکاللاشیر
سیاسی فعال امیر مردانی آمئریکانین سسی ایله صحبت‌ده ایران آذربایجانین‌دا گئتدیکجه داها رادیکال شوعارلارین سسلندیریلدیی اقتصادی آکسییالار حاقین‌دا دانیشیب.
اونون سؤزلرینه گؤره، سیاسی و اقتصادی آکسییالار اوللر آیری-آیری تشکیل اولونوردو، آنجاق ایران‌دا اورتا صینیفین یوخسوللاشماسی ایله بیرلیک‌ده ایکی نؤو اعتراض آکسییالاری بیرلشیر.
«اقتصادی وضعیت او قدر آغیر اولوب کی، آرتیق اؤزلری ده بونو اعتراف ائتمه‌یه مجبور قالیرلار. کئچمیش پرئزیدئنتلرین دؤنه‌مین‌ده، بونو او حکومت‌ده اولان باش‌چیلارین کیفایتسیزلیینه باغلاییردیلار. اما، ایبراهیم ری‌سینین ایش اوستونه گلمه‌سین‌دن سونرا، آرتیق دئیه بیلمیرلر کی، فیلان کسین کیفایتسیزلیین‌دن آسی‌لی‌دیر. ایندی ده گؤروروک کی، جومعه ایماملاری و باشقا مسئوللار دئییرلر بو بیر ایلاهی ایمتیهان‌دیر. میللتی صبره-دؤزومه دعوت ائدیرلر،» مردانی سؤیلییر.
او، سون بیر نئچه ایله قدر ایرانین موختلیف بؤلگه‌لرین‌ده کئچیریله‌ن کوتلوی اعتراضلارین عمومیتله سیاسی کاراکتئر داشیدیغینی، آنجاق سون ایللرده‌کی آکسییالارین اساساً اقتصادی وضعیتله الاقدار اولدوغونو وورغولاییر.
سیاسی فعالین سؤزلرینه گؤره، «بیز ۵-۶ ایل اؤنجه‌یه قدر ایرانین بیر چوخ یئرین‌ده سیاسی آکسییالارا شاهید اولوردوق. یعنی آزادلیقلار مسئله‌سی ایله ایله باغلی اعتراضلار. ۲۰۰۹-جو ایلدکی اولایلار و یا گونئی آذربایجان‌دا ۲۰۰۶-جی ایلدکی آکسییالار کیمی. بو آکسییالارا قاتیلانلارین بیر چوخو اورتا صینیفه منسوب اولان کسیم ایدی. آنجاق، سون ایللرده اقتصادی دورومون برباد بیر یؤنه گئتمه‌سی آشاغی طبقه‌ده اولان اهالینین کوچه‌یه چیخماسینا سبب اولدو.»امیر مردانی بیر مدت‌دیر آرتیق سیاسی و اقتصادی اعتراضلارین بیرلشدیی یئنی بیر مرحله‌نین باشلادیغینی ایفاده ائدیر.
«مثلاً ۲۰۰۹-جو ایلده کی، میللت سیاسی مسئله‌لر ایله باغلی کوچه‌یه چیخمیش‌دی، او آشاغی‌داکی کسیم بونلارا قاتیلمادی. اقتصادی وضعیتله باغلی اعتراضلارا دا اورتادا اولان کسیم قاتیلمامیش‌دی. اما گئتدیکجه اقتصادی دورومون آغیرلاشدیغین‌دان دولایی اورتادا اولان کسیم ده آرتیق داها یوخسوللاشیر. دولایی‌سی ایله بو ایکی کسیم آرتیق ایچ-ایچه گیریب و بیز سیاسی-اقتصادی آکسییالارا شاهیدیک.»
ایون آیینین ۶-دا تبریزده تقاودچولرین تشکیل ائتدیی بؤیوک اعتراض یوروشون‌ده سایلاری مینلره چاتان نوماییش‌چیلر ایران دؤولتی و رس‌میلرینه قارشی سرت شوعارلار سسلندیردی.
امیر مردانی دئییر، «آرتیق گونئی آذربایجان‌دا دا بئله آکسییالارین اولماسی و او شکیل‌ده شوعارلارین سسلندیریلمه‌سی چوخ اؤن‌م‌لی‌دیر. بون‌دان اؤنجه آذربایجان‌دا معین کسیملرین تشکیل ائتدیی اقتصادی آکسییالار ساده‌جه او کسیمین طلبلری اساسین‌دا حیاتا کئچیریلیردی. آکسییالاری بدل اؤد‌مه‌دن حیاتا کئچیرمه‌یه چالیشیردیلار. آرتیق اقتصادی دوروم چتینلشدیکجه یوخسول طبقه داها دا رادیکاللاشاجاق. چونکی، اللرین‌ده اولان ایمکانلاری دا ایتیریرلر.»
او، تقاودچولرین یوروشونه ایشاره ائد‌رک دئییر کی، «بو اولایلاردا ائله او اورتا صینیف میدانا گلیب و شوعارلارینی دا بیله‌رک‌دن گتیریب آیری سویته چیخاردی. مثلاً ایبراهیم ری‌سی علیهینه شوعار وئرمک، دئیه بیلریک کی، دولایی‌سی ایله ایرانین باشین‌دا اولان دینی و سیاسی لیدئر خامئنئیی علیهینه شوعار وئرمک‌دیر.»
https://www.amerikaninsesi.org/a/6631240.html
