آذوح: تیکمه داشلی ؛ خسته قاسیم لا بیرگؤروش خسته قاسیم روایت لر اساسی ندا ، 1027 نجی شمسی ایل ده تهران تبریز یولونون کناریندا قار قالان داغین اته گینده بئر لشن داشلیغ کندی تیکمه داش دا دونیا یه گوز آچیب! تیکمه داشدان کئچن یول چولو گزه نلر اونا داشلیغ آدی وریب لر.
دورنانیوز – توفیق وحیدی آذر: روز چهارشنبه ۲۴ شهریورماه مراسم بزرگداشت “عاشیق خسته قاسیم” در تیکمه داش برگزار خواهد شد، برگزاری این مراسم در قالب مقاله و شعرخوانی توام با نمایشگاه خط در مضمون اشعار خسته قاسیم تیکمه داشلی خواهد بود. نگرش عارفانه و ژرف خسته قاسیم در کنار دیدگاه عدالت فرهنگی حاکمیت و نظام در زمانه ی تلاش برای تفرقه امری بسیار ژرف و پرغنا دیده می شود. صیانت از فرهنگ ایران زمین در مصاف با بیگانه نمودی از این مراسم است.
خسته قاسیم تیکمه داشلی در شهر تیکمه داش در ۶۰ کیلومتری شرق تبریز در سال ۱۰۲۷ هجری شمسی چشم بر جهان گشود . در مکتب آخوند روستا به آموزش پرداخت و سپس در مرکز علمی شیخ صفی اردبیل به ادامه تحصیل پرداخت ، در این مدرسه بود که آفرینش های ادبی خود را آغاز کرد.
بر اساس کتاب خسته قاسیم به نام ” سفر اردبیل خسته قاسیم” ؛ او نمی توانست از آموزش های معلمش بهره برد که در نهایت معلمش از وی ترک تحصیلش را طلب می کند. او در این بخش از زندگی اش درمانده و با فشاری سخت مواجه می شود . در خواب حضرت علی را می بیند و از محضر او فیض یاب شده و در آن زمان طریقت را بر می گزیند.
بعدها ۱۴ سال از عمرش را به تحصیل معارف دینی در شهرهای قم و نجف سپری می کند و بیست سال دیگر از عمرش را به آموختن و آموزش می پردازد.
آنچنان که از اشعار خسته قاسیم معلوم می شود ، او قرآن کریم را با آواز از حفظ می خواند و کتاب مقدس و کتاب های بسیاری را خوشنویسی کرده بود.
خسته قاسیم ، بیچاره قاسیم و ملا قاسیم از تخلص های وی بود اما گفته می شود وی خود را خسته ی عشق می نامید چون از عنفوان جوانی در جستجوی حق و حقیقت دردنیا به جستجو پرداخته بود. او در سبک های مختلف قصیده و غزل و مثنوی شعر می سرود و در سبک شعر عاشیقی” دوشمه لر” سبک خود را بوجود آورد و برای اولین بار به “مستضاد” گویی پرداخت و در ادبیات عاشیقی نمونه ای از شعرهایی را آفرید که مشهور به دوداق دیمز است که در خواندن آن ها لب ها به هم نمی خورند.
ایگید اولان ایخلاص باغلار یاسینه اوخودوم قرآن چیخدیم یاسینه
نامرد بوینو یا سینا عاشیق دئیه ر یا سینا
یا اینجیه یا سینا نا نجیبه سوز دئمه
ائشیدنلر دئیرلر آی حایف حایف یا سینا قاسیم اولر ، ائللر گلر یاسینا
علاوه براین وی سبک ” اول – آخر ” را در صناعت شعری خود در یک ” گرایلی” سبک شعری عاشیق ها بکار برد:
آی عاریف لر بیر طرلانیم اﺅچوب دور
ساغ الیمدن سول الیمه آلینجا
اونو توتان خیرین ، بهرین گورمه سین
من یازیغین ناله سی وار دالینجا
آی عارفان ترلانم از برم رهیده
تا از دست راستم به دست چپم بدهمش
هر آن¬که وی را بدام اندازدش خیر و بهره اش را نبیند
چون که ناله های من در پی اش نهفته است
اما در ادبیات عاشقی خسته قاسیم با استاد نامه هایش مشهور است.
حسرت در غربت و حسرت وطن در شعر خسته قاسیم جایگاهی خاص دارد؛ خسته قاسیم کتاب های شعری با نام “سفر دربند” و ” سفر ارومیه” و ” سفر داغستان” نگاشته و از وی دیوان های ” علیار و معصوم ” ؛ ” جمال و عبدالله ” و خسته قاسیم و ملک سیما ” نیز باقی مانده است.
***
تیکمه داشلی ؛ خسته قاسیم لا بیرگؤروش خسته قاسیم روایت لر اساسی ندا ، ۱۰۲۷ نجی شمسی ایل ده تهران تبریز یولونون کناریندا قار قالان داغین اته گینده بئر لشن داشلیغ کندی تیکمه داش دا دونیا یه گوز آچیب! تیکمه داشدان کئچن یول چولو گزه نلر اونا داشلیغ آدی وریب لر.
مراسم بزرگداشت
قاسیم دوغما کندینده ملا مکتبی نی باشا ووراندان سونرا؛ دوورونون علم مرکز لریندن اولان اردبیلده تحصیل آلیب . شیخ صفی مدرسه سینده یارادیجیلیغا ائله او ایل لرده باشلاییب.
” خسته قاسیم اردبیل سفری ” داستانینا گوره معلم اونا نه قدردرس ئویرتسه ده ، قاسم باشا دوشمور، آخیرده معلمی اونون مکتبدن چیخاریشی ایله حه ده له ییر. قاسیم ین الی هریئر دن اوزولور. او گئجه حضرت علی نی یوخودا گؤرور، اوندان فیض آلیر. بیر گئجه نین ایچینده، طریقتین ان یوکسک رتبه لرینه چاتیر.
خسته قسیم سونرالار ۱۴ ایل مدتینه قم و نجف شهرلرینده دینی تحصیل آلیر. ۲۰ ایل دن چوخونی علملر ئویرنمه گه صرف ائدیر.
شعرلرینده ن بل لی اولدوغو کیمی ، خسته قاسیم قران کریمی ازبردن بیلمک له یاناشی ، مقدس کیتابی آوازیله اوخویار ، عینی زماندا ، ماهیر خطاط اولدوغونا گوره ؛ اﺅز خطی له قرآن مجید و باشقا قیمت لی کیتابلارین اﺅزونو یازمیشدی !
خسته قاسیم ، بیچاره قاسیم ، موللا قاسیم تخلوص لریله شعرلر یازان عاشیقین ” خسته “تخلصون گوتورمه سی له مختلف فیکرلر سویله ن مک ده دیر! بو فیکیرلر آراسیندا حاق عاشیقین ئوزونو عشق خسته سی آدلاندیرماسی گومانی دا وار. چون کی خسته قاسیم گنج یاشلاریندان تصوف دایره سی نه داخیل اولموش . عالی حقیقت آختاریشینا چیخمیشدیر!
خسته قاسیمین یارادیجلیغی چوخ شاخه لی له سئچیلیر.اﺅ کلاسیک شعر ژانرلاریندا، غزل، قصیده ، مثنوی یازماقلا یاناشی، ایلک دفعه عاشیق ادبیاتیندا ” دوشله مه ” شعر نوعون اساسی نی گویموش ، گوشما – موستضاد، عاشیق یارادیجلیقیندا بو گونه جک معلوم اولان ایلک “دوداق دیمز” نمونه سینی ده ، او یاراتمیشدیر.
موستضاد شعرینده قرآن کریم ده اولان ” یاسین ” سوره سی ده باخیب ، خسته قاسیم بئله یازیب:
ایگید اولان ایخلاص باغلار یاسینه اوخودوم قرآن چیخدیم یاسینه
نامرد بوینو یا سینا عاشیق دئیه ر یا سینا
یا اینجیه یا سینا نا نجیبه سوز دئمه
ائشیدنلر دئیرلر آی حایف حایف یا سینا قاسیم اولر ، ائللر گلر یاسینا
بونلاردان علاوه ، خسته قاسیم هم ده ” اول – آخیر” دئیبلن شعر صنعت نمونه سینی ایلک دفعه بیر گرایلی سیندا ایشلتمیش دیر.
آی عاریف لر بیر طرلانیم اﺅچوب دور
ساغ الیمدن سول الیمه آلینجا
اونو توتان خیرین ، بهرین گورمه سین
من یازیغین ناله سی وار دالینجا
آنجاق عاشیق ادبیاتیندا خسته قاسیم داها چوخ ئوز( اوز) اوستادنامه لرینن ایله مشهور دور!
ئومرونون چوخون فوربت ده گئچیردن خسته قاسیم یارادیجیلیغیندا وطن حسرتلی شعرلرینین ده خصوصی یئری وار.
خسته قاسیم آدی ایله ” خسته قاسیمین دربند سفری له” ؛ ” خسته قاسیمین اورمیه سفری” ؛ ” خسته قاسیمین داغستان سفری ” داستانلاری گونوموزه قده ر گلیب چاتماسا دا! ” علیار و معصوم” ؛ “جمال ایله عبدالله ” ، خسته قاسیم و ملک سیما” داستان لارینین اونون طرفیندن یارادیلدیغی سویله نیلیر !
