سلمیناز خالامی قدیمدن تانییرام. اونون اریلن اییرمی ایلدن چوخدور تانیشیق آنجاق فامیل دئییلیک. آللاه آتالارا رحمت ائله سین؛ اولار دئمیشکن «چایدان کئچنده گؤت گؤته دَیمیشیک»! اردبیلین چاناق بولاق کندیندن دیر؛ منیم ننه م گیلین کندیندن. انقلابدان سونرا اردبیلدن انزلی یه کؤچوبلر. اری بیر اداره یه دوشوب؛ کؤینیینین یاخاسین بوغمالاییب؛ آغزی بورنونون دؤوره سینه یون قویوب؛ بؤیوک باشلارین یومورتالارین اووماقلان بو اوتوزسککیز ایلده بیر یاغلی چؤریه یئتیشیبدیر. منیم کیمی اوزو قیرخیق آغزی بوز آداملاری دا بوتونلوکلن آللاه دان دیندن اوزاق بیلر؛ مچیدده مولالارین  چنه سینین آلتی و منبری قیراغی اونون مره سیدیر. اؤلو اؤلنده «رحم الله من یقرأ الفاتحه» دئینلردندیر. بیر دفعه ختم مجلیسینده «الفاتحه» نی اوقدر غلیظ دئیدی و اوزاتدی کی «فا»لان «تَهَ» نین آراسیندا من یئریمدن آتلاندیم؛ آیاق یولونا دیدیم قاییتدیم! هله قوتارمامیشدی و «تهَََ» سین ائشیده بیلدیم؛ قالدیم قالابیلمه دیم اونلان موللایا دئدیم :«ائله دوغورداندا حاج آغا، سیزین  هر ایشیز «تهه» جکدیر»!! بئله لیکله سلمیناز خالام گیلین وضعی گونو- گوندن سازالیب نئچه ائو و ماشینا یئیه له نیبلر.

ایندی گلین جانیم سیزه دئسین سلمیناز خالامدان. بیر کیلاس ساوادی اولمایان بو خالام اوتوروب تیلویزیونا باخیب و یاواش یاواش کیلاس قویوب فارسی دانیشما هوسینه دوشوب. قیزلارینا دئییب: «تورک نه دیر آخی! تورکی ده اولدو دیل! ایندن بئله من فارسی دانیشاجایام»!! بئناوا قیزلاری دئییبلر: «ماما، سنی آللاه بیزیم اولان قالان آبیریمیزی حیثیتمیزی تؤکمه گیلن. فارسی دانیشماق اصلا سنه یئمیر واللاه. بیر کیلاس ساوادین یوخ. فارسی نی تیلویزیوندان آلاچاش اؤیرشیبسن؛ فارسی نی چئینه- توپور ائله ییرسن. آخی سن هارا فارسی هارا؟! گل قادانی آلیم بو فیکیردن کئچ اوتور یئرینده قوی قولاغی دینج یاشایاق»! آمما سلمیناز خالام گوده گلمه ییب؛ کیلاس قویوب چیرمانیب چیرمالانیب باشلاییب فارس دیلی دانیشماغا. آنجاق یئتیره بیلمه ییب و هر تورکی جومله نین آراسینا نئچه کلمه فارسی دورتمه له ییب دانیشیر؛ بونو دا دئییم آ، فارسی دانیشاندا انگینین عضله لرینه ائله توو کئچیر و آغیزینی بورونونو ییغیب بوزوب قارنینا و بوغارسیقلارینا ائله گوج گلیر کی هر دن الدن قویما زورونا گلیر! فارسی کلمه لری آغیزین اییب ازیله ازیله دانیشیر؛ مثال اوچون بیر گون سلمیناز خالام قیزلاریلان بیزه گلمیشدیلر. ائشیتدیم بیزیم ائو آدامینا بئله دانیشیر: «بو گون بیر زیبا دون گؤردوم بازاردا. اِن قد دِلیمه یاتتدی کی نگو»!! آللاه اؤلنلریزه بول بول رحمت ائله سین! منیم بیر قوجا بؤیوک ننه م وار ایدی؛ ننه مین ننه سی. آدی «گولشاد» ننه. آنجاق بو آد سیزی آلداتماسین آ، کئچلین آدین زولفعلی قویموشدولار. قدیم کیشیلر کیمین هئچ ده گولوب شادلیق ائله مز دی دوگونلنمیش قاش قاباغی همشه یئری سوپورردی. دوداغیمیز قاچسایدی بیر سؤز دئیردی کی اورامیزین ایچینه دک یاناردیق. بیر باتمان باللان اونون بعضی آغ سؤزلرین اودا بیلمزدیک. بیر گون چوخ دولاشدیم اونا چلیگی گؤتوردو وار گوجو ایله منه ساری سیخدی. آنجاق من اوندان قاباق سئزیب؛ سیچراییب آرادان چیخمیشدیم. چلیک ویزیلدایا – ویزیلدایا منی ساری گلنده قاپیدان اوچوردوم چؤله. چلیک دابانیمین دالین توتدو: «ساغیر قالاسین! دده وین آغیزینا سیچیم!! سنده گوناه یوخدور جاناوار قوجالاندا داششاغینا کپه نک قونار!!» سؤزو قولاغیما دَیدی آنجاق حیط ده ده قالمادیم اونون قورخوسوندان آیاق یالین کوچه یه قاچدیم. بئله لیکله او قوجا ننه نی سئوردیک. چون قدیم کیشیلر کیمن دوز دانیشان و آغ دانیشان ایدی. گاهدا کئفی ساز اولاندا شیرین شیرین سؤزلر و مثللر دانیشاردی. او گون گولشاد ننه م سلمیناز خالامین بو سؤزلرین ائشیتجه یین دئدی «آی بالا، بو نه دیل دی دانیشیرسان؟ اؤزوندن دیل چیخاردیبسان؟! اوتانیب قیزاریب اریییب یئره گیرمه ییر سن؟! آللاه قدیمکیلره رحمت ائله سین دئییبلر « ائل ییغیلیب آدامی گولونج ائله مز آدام اؤزو اؤزون گولونج ائله یر»، سن ده گوناه یوخدو ائله «لوله یین گؤرمه ین گؤت آفتاها گؤرنده خورولدار»!! سلمیناز خالام بو سؤزلری ائشیدنلن سونرا قیزاریب گولشادین قورخوسوندان یاواشچالی قویروقون دالدان سوخوب قیچینین آراسینا بیزیم ائودن اریدی!

  آنجاق بئله لیکله سلیمناز خالام فارس دیلین دانیشما هوسیندن ال چکه بیلمه دی. سانکی بو هوس بیر ویروس کیمین یئریمیشدی اونون بندبره سینه جانیندان چیخمیردی. بو تزه لیکده هر کیم تورکی دانیشیر اونون سؤزلری قوتارمامیش سلمیناز خالام بیر «آرِه» اونون سؤزونون گؤتونه، یوخ باغیشلاییز، قویروغونا یاپیشدیریر! سانکی بو «آرِه» نی اؤزونه بیر بؤیوک کیلاس بیلیر. ائله ده ازیله ازیله دییرکی بو «آرِه» نی.

بیر گون قالدیم قالا بیلمه دیم اونو چکیدیم یانیما دئدیم: «منه باخ سلمیناز خالا، منی گؤرورسن. من اییرمی دؤرد ایل درس اوخویوب؛ فارس دیلی و ادبیاتینین دوکتوراسین آلمیشام آنجاق تورکی دیلیمی فارس دیلینه هئچ واخت ساتمارام. فارس دیلی، مین ایلدن سونرادا تورکی دیلینه چاتا بیلمز چون اصلا دیل دئییل؛ بیر لهجه دیر عرب تورک و سایری دیللردن دوزه لن بیر لهجه دیر. سن نییه آللاه یارادان گول کیمین بو تورکی دیلیمیزی بوراخیب فارس دیلین دانیشیرسان آخی؟! فارسلار بیزی فوتبال میدانیندا و کوچه بازاردا اله سالیب ائششک قاییریرلار سن اونلارین دیلینه دانیشماغی فخر بیلیرسن؟! سن آللاه اؤز دیلیوی دانیش بوراخ بو ایت دیلین»! آنجاق سلمیناز خالام بو سؤزلری ائشیتدی ائیشتمه دی. آخی او ایللر بویو تیلویزیونا باخیردی گؤروردو هر کیم باشی بدنینه یاراییر فارسدیر و فارسجانی نازلانا نازلانا دانیشیر و هر کیم سوپورگه چی، آشقالچی، دیلنچی و خلاصه سی قوزو یولوقدور تورکجه دانیشیر. ائله من ده اونون کیمین ساوادسیز اولساایدیم بئله فارس هوسی ووراردی باشیما مخصوصا کی اونلار آز قالا میلیارد تومن صاحیبی اولموشدولار و باغا قینیندان چیخیب قینینی بَیَنمه ییردی.

هه! جانیم سیزه دئسین داها سلمیناز آدی اونون نظرینه چوخ کیلاس سیز گلیردی. آخی بو آد اونون قارا گونلرین یادینا سالیردی. گئجه گوندوز صبحانه، ناهار و شاما شیرین چای یا شور یومورتا یئمکلرین؛ آیدا بیر کیلو ات تاپا بیلمه مه کلرین. اونون بونون ائوینده کیرایه اوتوروب سؤز ائشیتمه کلرین. ایندی داها اونلار نئچه آپارتومان صاحیبی دیلر. گل – گئد یئیه سی اولموشدولار. ائل- طایفا آراسیندا ارین و اؤزون سایا ساییردیلار. سلمیناز خالام دویونو و خوروشو مود اوچون بولودو ایلان آشغال سطیلینه چؤیوروب و سطیلین قاپاغین قویماییردی. گاهدا سطیله توخانیب کوچه یه داغیدیردی کی قونشولار گؤرسونلر کی او غذاسینین آرتیقین چوله ایته پیشیگه تؤکور. قونشولارین آروادلارینا هئی پوز وئریردی کی «بوگون اریم آغ بالیق آلیبدی چی ماهیی چی ماهیی! آدم بیلمه ییر خام یئیه یا پیشیره یئیه»!! او داها بیر خانیم اولموشدو و ارین مجبور ائله ییردی اونو چاغیراندا «جانیم» دئسین! «بلی جانیم»! «آی جانیم»! «یوخ خانیم یوخ! یوخ جانیم یوخ!» هه! ایندی او بیر خانیم ایدی؛  بیر جانیم ایدی!! 

بونا گؤره «سلمیناز»، بوقارا گونلوک آدی، اونا یارامیردی. بئله اولدو کی سلمیناز خالا آد دییشمک فیکرینه دوشدو. تزه یاشاییش؛ تزه خانیم؛ تزه جانیم و تزه آد! آللاهدان گیزلین دئییل سیزلن نه گیزلین، سلمیناز خالامین اوز- گوزو اوره یه یاتان بیر زاد دئییل ایدی. آریق اوزون قاپ- قارا بیر اوزو وار ایدی؛ اوزون قارتالا بنزر ایری دیمدیک بورونو؛ باتیق چؤکه یه دوشموش بیر جوت نارین گؤزو. اری آنجاق بیر آغ، آغیزی- بورونو ییغجام ایری گؤز بیر کیشی دیر. سلمیناز خالام قورخوردو کی ایندی کی اری پوللانیب اونون اوستونه ائوله نه. بونا گؤره داراشدی انزلی و رشت ده دوکتورلرین جانینا. بو یولدا گئجه گوندوزو یوخ ایدی. اؤنجه ایری- اوزون بورنونو یوندوردو دونوز بورونونا بنزر بیر بورون دوزتدی اؤزونه. او یونوق دونوزا بنزر بورون اونون اوزون اوزونه هئچ ده یاراشماییردی. سونرا داراشدی اوزونون دریسینین جانینا صوبح دن آخشاما یودو داوا - درمان اوزیاغی یاخدی کی بیر آز آغا بنزر بوز اوز دوزتدی اؤزونه! گؤزلرینین یان یؤره سینین قیرشلارین آچدیردی؛ اینجه دوز دوداقلارین یوخاریا ساری چکدی؛ اؤزونه بیر قالین دووشانا بنزر دوداق دوزتدی و سوندا اؤزونه بیر چئشنی قیافه دوزتدی کی هئچ او قاباقکی قیافه سینه بنزه مه ییردی. اونو آدام گؤرنده گوجلن پیققیلداییب گولمه یینین قاباغین آلیردی. 

ایندی بو تزه قیزین اؤزونه تزه آد سئچمک قرارینه گلمیشدی. آمما بیه هر آدی بینیردی؟ چوخ چوخ  گزندن سونرا «ساناز» آدین بیندی. سانکی ساناز اولساایدی سلمینازین و سلمینازلیقین بوتون قارالیقین و قاراگونلوگون اوز- گؤزوندن یویوب- سیلیب آپارا بیلردی. هر حالدا گئتدی اردبیلده ثبت احوال اداره سینین ایشچیلرینین جانینا دوشدو کی تئز اولون منیم آدیمی دییشین. آنجاق اورداکیلار دئدیلر کی «ننه، باجی! نییه باشا دوشمه ییرسن؟! سلمناز آلتی حرفلیک بیر آددیر اگر ایسته ییرسن آدینی دییشه سن گرک آلتی حرفلیک بیر تزه آد سئچه سن» و نه قدر سلمیناز، وای باغیشلایین، ساناز خانیم، گؤیه چیخدی یئره دوشودو قبول ائله مه دیلر اونون آدین سیجیللیدن دییشه لر. اونا گؤره ساناز خانیم سویو سوزوله سوزوله قاییتدی انزلی یه و هر کیمین یانیندا تورکلرین فرهنگ سیزلیگینه گؤره دانیشاندا اردبیلده کی ثبت احوالدا اولان بدبخت کارمندلری میثال گتیریردی کی نئجه اونون کیمی بیر محترم خانیملان سایقیسیزلیقلا داورانیبلار و اونا چای- کافی گتیرمه ییبلر!

دوننلری گئتمیشدیم انزلینین گیلار بازارینا اوردا بیزیم بیر کرم آدیندا فامیلیمیز وار. اونون باشماقچی توکانی وار و چوخ حوققابازدیر. اونون توکانیندا دایانمیشدیم کی سلمیناز خالام، یوخ باغیشلاییز، ساناز خالام تاپیلدی. او کرمدن بیر باشماقین قیمتین تورکجه سوروشدو؛ کرم ده تورکجه دئدی. ساناز خالام سانکی تعجب ائله میشدی نازلانا نازلانا دئدی: «تو رو خودا»؟! کرم ده درحال یوباتمامیش دئدی: «به خودا»!!

*****************************

بو یازینی سایقیلی یولداشیم امیر مردانی بی یه سونورام.

اختیار بخشی     13/02/2017